پرش به محتوا

تحصيل المرام في أخبار البيت الحرام و المشاعر العظام و مكة و الحرم و ولاتها الفخام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده')
خط ۳: خط ۳:
| عنوان =تحصيل المرام في أخبار البيت الحرام و المشاعر العظام و مکة و الحرم و ولاتها الفخام
| عنوان =تحصيل المرام في أخبار البيت الحرام و المشاعر العظام و مکة و الحرم و ولاتها الفخام
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[مالکی مکی، محمد بن احمد]] (نويسنده)
[[مالکی مکی، محمد بن احمد]] (نویسنده)


[[ابن دهیش، عبدالملک]] (محقق)
[[ابن دهیش، عبدالملک]] (محقق)
خط ۲۷: خط ۲۷:


==ساختار==
==ساختار==
نويسنده ابتدا مطالب را از كتب معتبر علمي كه در مقدمه از آنها نام برده است، گرد آورده است و سپس مباحث را به آيات قرآني و حديث مزين كرده است. وي برخی از مطالب را عيناً نقل كرده و در مواردي نيز دخل و تصرف كرده است. او در اكثر موارد حديث را به مصدرش نسبت مي‌دهد؛ اما گاه نيز با عباراتي؛ مانند "وفي كلام بعضهم" نقل مي‌كند. در روايات متعارض جمع بين روايات را نيز ذكر مي‌كند. در بررسی سندي اخبار از خود اظهار نظر نمي‌كند و تنها به نقل آراء ديگران اكتفا مى‌كند. مسائل فقهي را همراه با دليل و با نقل مذاهب فقهي بدون ترجيح بين آنها ذكر مي‌كند و احياناً اقوال صحابه و تابعين را نيز مى‌آورد.
نویسنده ابتدا مطالب را از كتب معتبر علمي كه در مقدمه از آنها نام برده است، گرد آورده است و سپس مباحث را به آيات قرآني و حديث مزين كرده است. وي برخی از مطالب را عيناً نقل كرده و در مواردي نيز دخل و تصرف كرده است. او در اكثر موارد حديث را به مصدرش نسبت مي‌دهد؛ اما گاه نيز با عباراتي؛ مانند "وفي كلام بعضهم" نقل مي‌كند. در روايات متعارض جمع بين روايات را نيز ذكر مي‌كند. در بررسی سندي اخبار از خود اظهار نظر نمي‌كند و تنها به نقل آراء ديگران اكتفا مى‌كند. مسائل فقهي را همراه با دليل و با نقل مذاهب فقهي بدون ترجيح بين آنها ذكر مي‌كند و احياناً اقوال صحابه و تابعين را نيز مى‌آورد.


كتاب؛ مشتمل بر يك مقدمه، شش باب و هر باب نيز به تناسب از فصولي تشكيل شده است. "خاتمه" نيز درباره مقابر مكه و معرفي كساني است كه در آن مدفون هستند. در پايان نيز بخش مفصلي با عنوان "تتمه" آمده است.
كتاب؛ مشتمل بر يك مقدمه، شش باب و هر باب نيز به تناسب از فصولي تشكيل شده است. "خاتمه" نيز درباره مقابر مكه و معرفي كساني است كه در آن مدفون هستند. در پايان نيز بخش مفصلي با عنوان "تتمه" آمده است.
خط ۳۴: خط ۳۴:
خلاصه‌ای از مطالب كتاب به ترتيب ابواب آن به شرح ذيل است:
خلاصه‌ای از مطالب كتاب به ترتيب ابواب آن به شرح ذيل است:


#آنچه كه از تاريخچه "بيت الحرام" درمنابع وجود داشته، مانند: اول كسي كه آن را بنا نمود و متعلقات آن را نصب نمود و تعداد بناهاي آن و نيز فضايل اين خانه و نگاه به آن و همچنين شرح فضيلت حجرالاسود و مقام و مستجار و...مطالب اين باب را تشكيل مى‌دهد. نويسنده برخی اخبار را با زمان خود تطبيق مي‌دهد، به عنوان مثال در صفحه 108، از روزنه‌هاي چهارگوشي كه در زمان عبدالله بن زبير برای ورود نور در سقف خانه كعبه تعبيه شده بود، خبر مي‌دهد و چنين ادامه مي‌دهد كه: "در زمان ما اين روزنه‌ها وجود ندارد و مسدود شده است".
#آنچه كه از تاريخچه "بيت الحرام" درمنابع وجود داشته، مانند: اول كسي كه آن را بنا نمود و متعلقات آن را نصب نمود و تعداد بناهاي آن و نيز فضايل اين خانه و نگاه به آن و همچنين شرح فضيلت حجرالاسود و مقام و مستجار و...مطالب اين باب را تشكيل مى‌دهد. نویسنده برخی اخبار را با زمان خود تطبيق مي‌دهد، به عنوان مثال در صفحه 108، از روزنه‌هاي چهارگوشي كه در زمان عبدالله بن زبير برای ورود نور در سقف خانه كعبه تعبيه شده بود، خبر مي‌دهد و چنين ادامه مي‌دهد كه: "در زمان ما اين روزنه‌ها وجود ندارد و مسدود شده است".
#چگونگی اخراج "زمزم" برای اسماعيل(ع) توسط جبرئيل و نيز حفر آن توسط عبدالمطلب پس از تخريب آن و فضيلت و اسامي آن مباحث اين بخش را تشكيل مي‌دهد. از اخبار قابل توجه روايتي است كه [[امام على(ع)|علي(ع)]] به نقل از عبدالمطلب، الهام غيبي در حفر زمزم را بيان مى‌كند و راويان اهل سنت؛ مانند: حلبي، [[ابن اسحاق، محمد|ابن اسحاق]] وديگران آن را نقل و شرح كرده‌اند.
#چگونگی اخراج "زمزم" برای اسماعيل(ع) توسط جبرئيل و نيز حفر آن توسط عبدالمطلب پس از تخريب آن و فضيلت و اسامي آن مباحث اين بخش را تشكيل مي‌دهد. از اخبار قابل توجه روايتي است كه [[امام على(ع)|علي(ع)]] به نقل از عبدالمطلب، الهام غيبي در حفر زمزم را بيان مى‌كند و راويان اهل سنت؛ مانند: حلبي، [[ابن اسحاق، محمد|ابن اسحاق]] وديگران آن را نقل و شرح كرده‌اند.
#وضعيت مسجدالحرام در ايام جاهليت و صدر اسلام و توسعه آن در زمان‌هاي مختلف ونيز ذكر صفا و مروه و عرفه و مني و مزدلفه واماكن ديگر و حدود آنها از منابع مختلف استخراج و بررسی شده است.
#وضعيت مسجدالحرام در ايام جاهليت و صدر اسلام و توسعه آن در زمان‌هاي مختلف ونيز ذكر صفا و مروه و عرفه و مني و مزدلفه واماكن ديگر و حدود آنها از منابع مختلف استخراج و بررسی شده است.
#شهر مكه دارای اسامي متعدد و كوه‌ها و اماكن شريف و مساجدي است كه حدود و ويژگى‌هاي آنها را به دقت مشخص مي‌كند. تكميل مسجدالحرام در ادوار مختلف و نيز آتش‌سوزي و تعمير آن و همچنين ويژگى‌ها و مساحت و ابواب آن تا عصر نويسنده در اين بخش آمده است. نويسنده در معرفي مكان‌هاي شريف مكه به محل‌هاي استجابت دعا اشاره مي‌كند كه از آن جمله مولد نبي(ص) است. او سپس با استناد به سفرنامه ابن جنيد، مكاني را متذكر می‌شود كه در بين مردم مشهور به مولد [[امام على(ع)|علي بن ابى‌طالب(ع)]] است كه نزدیک مولد نبي اكرم(ص) است و بر ورودي آن سنگي است كه بر آن نوشته شده: اين مولد [[امام على(ع)|أميرالمؤمنين علي بن ابى‌طالب(ع)]] است و در آن رسول‌الله(ص) بزرگ شده است. وي سپس به اين قول كه ايشان در داخل كعبه متولد شده‌اند، اشاره مي‌كند و آن را نزد علما ضعيف مى‌داند و البته در رد اين قول به يك منبع اشاره مى‌كند كه خلاف تحقيق است. الصباغ از مواضع معروف ديگر به خانه حضرت خديجه(س) كه گفته مى‌شود، مولد فاطمه زهرا(س) است و در یکی از اتاق‌هاي آن متولد شده‌اند، اشاره مى‌كند.اين خانه اكنون به صورت مسجد است و قبه‌اي در آن وجود دارد كه به "قبة الوحي" معروف است و در آن جا وحي بر ايشان نازل مى‌شده است. مولد فاطمه و قبه وحي كه مورد زيارت مردم واقع می‌شود، به يكديگر متصل هستند. اين مكان افضل اماكن مكه پس از مسح از نكاتي كه اشاره به آن لازم است، رعايت ادب نويسنده در ذكر نام فاطمه زهرا(س) است كه با عنوان "بانو" از ايشان نام مي‌برد.
#شهر مكه دارای اسامي متعدد و كوه‌ها و اماكن شريف و مساجدي است كه حدود و ويژگى‌هاي آنها را به دقت مشخص مي‌كند. تكميل مسجدالحرام در ادوار مختلف و نيز آتش‌سوزي و تعمير آن و همچنين ويژگى‌ها و مساحت و ابواب آن تا عصر نویسنده در اين بخش آمده است. نویسنده در معرفي مكان‌هاي شريف مكه به محل‌هاي استجابت دعا اشاره مي‌كند كه از آن جمله مولد نبي(ص) است. او سپس با استناد به سفرنامه ابن جنيد، مكاني را متذكر می‌شود كه در بين مردم مشهور به مولد [[امام على(ع)|علي بن ابى‌طالب(ع)]] است كه نزدیک مولد نبي اكرم(ص) است و بر ورودي آن سنگي است كه بر آن نوشته شده: اين مولد [[امام على(ع)|أميرالمؤمنين علي بن ابى‌طالب(ع)]] است و در آن رسول‌الله(ص) بزرگ شده است. وي سپس به اين قول كه ايشان در داخل كعبه متولد شده‌اند، اشاره مي‌كند و آن را نزد علما ضعيف مى‌داند و البته در رد اين قول به يك منبع اشاره مى‌كند كه خلاف تحقيق است. الصباغ از مواضع معروف ديگر به خانه حضرت خديجه(س) كه گفته مى‌شود، مولد فاطمه زهرا(س) است و در یکی از اتاق‌هاي آن متولد شده‌اند، اشاره مى‌كند.اين خانه اكنون به صورت مسجد است و قبه‌اي در آن وجود دارد كه به "قبة الوحي" معروف است و در آن جا وحي بر ايشان نازل مى‌شده است. مولد فاطمه و قبه وحي كه مورد زيارت مردم واقع می‌شود، به يكديگر متصل هستند. اين مكان افضل اماكن مكه پس از مسح از نكاتي كه اشاره به آن لازم است، رعايت ادب نویسنده در ذكر نام فاطمه زهرا(س) است كه با عنوان "بانو" از ايشان نام مي‌برد.
#در اين باب مطالبی درباره تحريم حرم مكه و فضيلت اهل و مجاورين آن و بقعه شريفي كه رسول مكرم اسلام(ص) در آن مدفون است و نيز اماكن استجابت دعا در مكه و مدينه ذكر شده است. از مباحثي كه نويسنده به تبع علماي اهل سنت به آن پرداخته، اين است كه مدينه أفضل است يا مدينه؟ در أفضليت مدينه به روايتي از عمر بن خطاب استدلال مي‌كند. وي سپس چنين مي‌آورد: مدينه بعد از هجرت نبي(ص) و اقامت ايشان در آن از مكه برتر شد، چرا كه "شرف مكان به مكين" است. اين در حالي است كه در چند صفحه بعد به افضليت مكه و اهل آن اشاره مى‌كند.
#در اين باب مطالبی درباره تحريم حرم مكه و فضيلت اهل و مجاورين آن و بقعه شريفي كه رسول مكرم اسلام(ص) در آن مدفون است و نيز اماكن استجابت دعا در مكه و مدينه ذكر شده است. از مباحثي كه نویسنده به تبع علماي اهل سنت به آن پرداخته، اين است كه مدينه أفضل است يا مدينه؟ در أفضليت مدينه به روايتي از عمر بن خطاب استدلال مي‌كند. وي سپس چنين مي‌آورد: مدينه بعد از هجرت نبي(ص) و اقامت ايشان در آن از مكه برتر شد، چرا كه "شرف مكان به مكين" است. اين در حالي است كه در چند صفحه بعد به افضليت مكه و اهل آن اشاره مى‌كند.
#چشمه‌هاي مكه و بركه‌ها و آبشخورهاي حرم و اطراف آن از مطالبی كه در پايان كتاب آمده است.
#چشمه‌هاي مكه و بركه‌ها و آبشخورهاي حرم و اطراف آن از مطالبی كه در پايان كتاب آمده است.


۶۱٬۱۸۹

ویرایش