نساء رسول‌الله صلی‌الله‌عليه‌وسلم و اولاده و من سالفه من قریش و حلفائهم و غیرهم

نساء رسول‌الله صلي‌الله‌عليه‌وسلم و اولاده و من سالفه من قریش و حلفائهم و غیرهم
پدیدآوران	دمیاطی، عبدالمؤمن بن خلف (نویسنده) سعد، فهمی (محقق)
عنوان‌های دیگر	کتاب نساء رسول‌الله صلي الله عليه و سلم و اولاده و من سالفه من قريش و حلفائهم و غيرهم
ناشر	عالم الکتب
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1417ق. = 1997م.
چاپ	چاپ دوم
موضوع	محمد(ص)، پيامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - زنان خاندان نبوت
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏د‎‏8‎‏ن‎‏5‎‏ / 26 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، نساء (ابهام زدایی) را ببینید.

نساء رسول‌الله صلی‌الله‌عليه‌وسلم و اولاده و من سالفه من قریش و حلفائهم و غیرهم، تألیف شرف‌الدین عبدالمؤمن بن خلف دمیاطی (613- 705ق)، نسّابه شافعی مذهب مصری، همان‌گونه از نامش پیداست به موضوع همسران رسول‌الله(ص) و فرزندان و دودمان ایشان اختصاص دارد. این اثر با تحقیق فهمی سعد منتشر شده است.

ساختار

کتاب مشتمل بر مقدمه محقق و چهار باب است.

شیوه نویسنده بدین‌ترتیب است که هنگام ذکر روایات گاه بدون واسطه اسناد می‌د‌هد؛ مانند: هذا قول ابن سعد یا قاله ابن سعد، یا ذکر ابن سعد و رواه ابن سعد؛ اما اخباری که نیاز به توثیق بیشتر دارد را معمولاً با «قیل» می‌آورد؛ چراکه او بسیار مشتاق به ارائه خبر صحیح با استناد به مصادری است که می‌شناسد‏

گزارش محتوا

کتاب با ذکر شرح‌حالی از مؤلف و ذکر اساتید و آثار او آغاز شده است.‏.

دمیاطی در این اثر سعی در گردآوری سیره ازواج نبی(ص) داشته و توجه ویژه‌ای به فضائل ایشان در محدوده شرع، قرآن کریم و احادیث کرده که ارتباط اجتماعی داخل خانواده را استحکام بخشیده است.‏.

شیوه او در این کتاب اعتماد بر مصادر معتبری است که شواهد و قرائنی در موضوع کتاب در آنها آمده و مناقشه و بحث در برخی اخبار ضعیفی است که روایات متعددی در رابطه با آنها ذکر شده است.‏

مصدری که نزد دمیاطی اهمیت دارد از آن زبیر بن بکار است، که در هشت جا بسیاری از اخبار ازواج نبی(ص) را از آن نقل می‌کند. در رابطه با سیره از کتب زهری و ابن اسحاق استفاده می‌کند؛ از زهری که از پیشگامان سیره‌نویسی است در سه جا استفاده می‌کند و حال‌آنکه از ابن اسحاق و عروة بن زبیر، که در مغازی و سیره پیشروست، تنها در یک مورد نقل می‌کند. در سنن نیز از بخاری و مسلم و مالک استفاده می‌کند. او اگرچه از بلاذری تنها یکجا نقل می‌کند، اما تشابهات فراوانی بین معلومات دمیاطی و اطلاعاتی که بلاذری در بخش خاصی از سیره نبوی کتاب انساب الاشراف آورده، وجود دارد. از کتاب «التلقیح» ابن جوزی نیز اطلاعاتی را در رابطه با ازواج نبی(ص) در چهار جای کتاب نقل می‌کند.

عبدالمؤمن‏ بنا دارد که شمایل نساء نبی(ص) و اسلاف ایشان را در ضمن اسلوبی علمی اظهار کند؛ همچنان‌که سعی در ثبت اصول تشریعی خانواده پیامبر(ص) دارد؛ البته با پرهیز از برجسته کردن توانایی جنسی که کتاب السیره به آن اشاره کرده و در ذکر دلایل ازدواج به‌وضوح نمایان است.

از دیدگاه محقق کتاب، مهم‌ترین اهداف نویسنده در ذکر سیره ازواج نبی(ص) را می‌توان در مواردی چون مردود دانستن ازدواج‌های فاسدی که در زمان جاهلیت رایج بوده است و اصحاب سنن و صحاح مانند بخاری و دارقطنی امتناع از آن کرده‌اند؛ تکریم شهدای اسلام و مردان از صحابه که در دفاع از اسلام به شهادت رسیدند؛ و تحریم ازدواج با دو خواهر در یک‌زمان و تحریم ازدواج با خواهران رضاعی و پسران و دختران آنها، خلاصه نمود.

فهمی سعد در انتهای مقدمه‌اش، روایت ابن اسحاق در المغازی و السیر و روایة ابن سعد در الطبقات الکبری را با هم و همچنین روایت زبیر بن بکار از کتاب المنتخب من کتاب الزواج النبی(ص) و روایت دمیاطی را با یکدیگر در تعداد و اسامی همسران پیامبر(ص) مقایسه کرده است.

در این اثر سه باب از کتاب به اسامی همسران پیامبر اختصاص یافته است. اسامی همسرانی که مورخین بر آنها اتفاق‌نظر دارند در باب اول آمده است همسرانی که پیامبر با آنها ازدواج کرده اما بیماری، مرگ و طلاق مانع از تشکیل زندگی شده در باب دوم و همسرانی که پیامبر تنها خطبه خوانده است اما با آنها ازدواج نکرده را در سومین باب ذکر کرده است؛ و در هر سه باب اختلاف‌نظر بین مورخین و صاحبان آثار را در موضوع موردبحث، بیان می‌کند.

باب چهارم کتاب نیز به دودمان و تبار همسران پیامبر اختصاص دارد.

وضعیت کتاب

اختلاف نسخ، ارجاع به دیگر منابع و توضیحات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.

فهارس آیات، اخبار نبوی، اعلام و اقوام، اماکن و جای‌ها، مغازی و ایام، کتب ذکر شده در متن و موضوعات کتاب در انتهای آن ذکر شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.