مجموعه آثار فارسی شیخ أبومحمد محمود بین خداداد بن یوسف مشهور به تاج‌الدین اشنوی (قرن ششم و هفتم هجری)

مجموعه آثار فارسی شیخ أبو محمد محمود بین خداداد بن یوسف مشهور به تاج الدین اشنوی (قرن ششم و هفتم هجری)
پدیدآوران	اش‍ن‍وی‌، م‍ح‍م‍ود ب‍ن‌ خ‍داداد (نویسنده) مایل هروی، نجیب (مصحح و مقدمه‌نویس)
ناشر	طهوری
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1368ش.
چاپ	چاپ یکم
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏

مجموعه آثار فارسی شیخ ابومحمد محمود بن خداداد بن یوسف مشهور به تاج‌الدین اشنوی (قرن ششم و هفتم هجری)، عنوان اثری است 1 جلدی به زبان فارسی از محمود بن خداداد اشنوی که به تصحیح نجیب مایل هروی رسیده است. از تاج‌الدین اشنوی، آثاری منظوم و منثور در دست است که همه آنها در این مجموعه فراهم آمده و به قرار زیر است:

1. غایة الإمکان فی درایة المکان: ارزنده‌ترین و مفصل‌ترین تألیف اشنوی است در یک مقدمه و سه فصل اصلی و یک فصل فرعی. مؤلف در مقدمه‌ای مختصر از توحید و انواع قولی و علمی و عملی آن سخن گفته؛ در فصل دوم، بحث مکان و انواع آن را پیش کشیده و در فصل سوم از زمان و معرفت آن یاد کرده است. وی این رساله را به غرض دفع و رفع مخالفت‌ها و نسبت‌های کفر به خودش نگاشته است.
2. پاسخ به چند پرسش: از دیگر نگاشته‌های اشنوی که ترجمه فارسی آن به دست ما رسیده، مجموعه‌ای است شامل 5 پرسش که سائلی از اشنوی کرده بوده و 5 پاسخ که او در جواب نگاشته است. موضوع این رساله در زمینه لطایف سه‌گانه‌ای است که معرفتِ آن به نزد عارف به‌مثابه نردبان معرفت حق تعالی برگرفته می‌شود؛ یعنی نفس و دل و سرّ.
3. اشعار بازمانده: اشنوی نیز مانند دیگر مشایخ طریقت، از قریحه‌ای سرشار برخوردار بوده و اشعاری لطیف و دل‌نشین دارد که در مضامین عمیق عرفانی سروده. هرچند اشعار وی مانند شعرهای بعضی از مشایخ سده هفتم چون نجم‌الدین کبری و نجم دایه و... ناشناخته مانده است، ولی بخشی از اشعار او به دست ما رسیده است. زبان شعر اشنوی مانند زبان نثر وی زبانی است پخته و استوار و درعین‌حال، ساده و روان و البته در اشعار بازمانده از وی، تکرار مضمون زیاد رخ داده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق بر کتاب.