روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار از شوال 1288 تا ذیحجۀ 1290 قمری به انضمام سفرنامه اول فرنگ

روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار از شوال 1288 تا ذیحجۀ 1290 قمری به انضمام سفرنامه اول فرنگ
پدیدآوران	ناصرالدین شاه قاجار (نویسنده) عبدامین، مجید (محقق)
ناشر	بنیاد موقوفات دکتر افشار با همکاری نشر سخن
مکان نشر	تهران
سال نشر	1399
شابک	‎5ـ60ـ6441ـ622ـ978
کد کنگره	‏

روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه قاجار از شوال 1288 تا ذیحجۀ 1290 قمری به انضمام سفرنامه اول فرنگ تألیف ناصرالدین شاه قاجار، به کوشش مجید عبدامین، این کتاب حاصل استنساخ صفحات 2 تا 149 و 271 تا 501 آلبوم شمارۀ 94 از مجموعه آلبوم‌های بیوتات است که در بخش اسناد خطی سازمان اسناد ملی ایران نگهداری می‌شود. این آلبوم دفتری به قطع رحلی بزرگ، متضمن یادداشت‌های روزانۀ ناصرالدین شاه است که در 757 صفحه صحافی شده است.

گزارش کتاب

با استناد به شواهد تاریخی، ناصرالدین شاه قاجار از سال‌های ابتدایی دوران سلطنت خود شروع به ثبت و ضبط وقایع روزانۀ خود نموده و تا واپسین روزهای حیات خود به این امر مهم مبادرت ورزیده سات. به همین دلیل در عرصۀ تاریخ ایران، ناصرالدین شاه قاجار را یکی از سلاطین پرنویس و اهل فضل و ادب برمی‌شمارند. به‌حقیقت این جمله درست است که این پادشاه، هم کتاب‌دار بود و هم کتاب‌‌خوان و هم در زندگی خویش سعی بر آن نمود تا آثار مکتوبی از خود بر جای بگذارد.

آنچه مسلم است، تعداد زیادی از دست‌نوشته‌ها و مکتوبات او در آرشیو‌های عمومی و خصوصی موجود است و در شرایط بسیار خوب در سه مرکز مهم آرشیوی کشور، یعنی سازمان اسناد ملی ایران، مرکز اسناد تاریخی و کتابخانۀ سلطنتی کاخ گلستان نگه‌داری می‌شود.

این کتاب حاصل استنساخ صفحات 2 تا 149 و 271 تا 501 آلبوم شمارۀ 94 از مجموعه آلبوم‌های بیوتات است که در بخش اسناد خطی سازمان اسناد ملی ایران نگهداری می‌شود. این آلبوم دفتری به قطع رحلی بزرگ، متضمن یادداشت‌های روزانۀ ناصرالدین شاه است که در 757 صفحه صحافی شده است. این مجلد حاوی دو بخش است، ولی بخش‌های مذکور از نظر تقدم و تأخر تاریخی دچار خلل و آشفتگی شده است؛ به این ترتیب که از صفحۀ 2 تا 117 کتاب به شرح اخبار دارالخلافه و شکارهای ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر عتبات متبرکه پرداخته و در ادامه به شرح سفر به کنار دریای چالوس اختصاص یافته است. ادامۀ مطالب که عمدتاً مربوط به شرح وقایع سفر اول فرنگستان است، از صفحۀ 271 پی گرفته شده و تا صفحۀ 493 ادامه یافته است. از صفحۀ 494 تا 501 نیز به وقایع دارالخلافه و اتفاقات پس از بازگشت از سفر فرنگ اختصاص دارد. مجدداً ادامۀ مطالب از صفحۀ 118 پی گرفته شده و تا صفحۀ 149 کتاب، به شرح اتفاقات دارالخلافه و همچنین گزارش‌هایی از شکار و تفرج‌های شاهانه در طهران و اطراف شهر پرداخته است. این تصحیح نیز بر همین اساس صورت گرفته است؛ بنابراین ترتیب زمانی خاطرات حفظ شده و خللی به آن نرسیده است.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات