دیوان اشعار حکیم ناصرخسرو قبادیانی بر پایه کهن‌ترین نسخه خطی مکتوب به سال 736
| ديوان اشعار ناصر خسرو قبادياني بر پايه کهن تري نسخه خطی مکتوب به سال 736 | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ناصر خسرو (نویسنده)
مینوی، مجتبی (مصحح) محقق، مهدي (مصحح) |
| ناشر | دانشگاه تهران |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1384ش |
| شابک | 964-03-4182-7 |
| موضوع | شعر فارسی- قرن 5ق. |
| زبان | فارسی انگلیسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 4764 1378* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان اشعار حکیم ناصرخسرو قبادیانی بر پایه کهن‌ترین نسخه خطی مکتوب به سال 736، مجموعه اشعار ابومعین، ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی (متوفی 481ق)، معروف به ناصرخسرو، شاعر و حکیم و جهانگرد معروف است.
ازآنجاکه پیش‌ازاین، این کتاب معرفی شده است، در این نوشتار، به معرفی نسخه‌ای پرداخته شده که با تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، به چاپ رسیده است.
در ابتدای کتاب، دو مقدمه آمده است. مقدمه نخست، که پیشگفتار چاپ ششم بوده و به قلم مهدی محقق به نگارش درآمده، شرحی است بر اهمیت کتاب حاضر و دلیل انتخاب آن برای تصحیح و نشر[۱]. در مقدمه دوم نیز که توسط هر دو مصحح نوشته شده و پیشگفتار چاپ اول کتاب است، توضیحاتی پیرامون چاپ کتاب و نسخ خطی مورد استفاده در این چاپ، ارائه گردیده است[۲].
دیوان ناصرخسرو، در سال 1280ق، در تبریز چاپ سنگی شده و این چاپ، در دسترس ادوارد براون قرار گرفت و او نخست مقاله‌ای تحت عنوان «ناصرخسرو شاعر و جهانگرد و داعی» نوشت و سپس در کتاب «تاریخ ادبی ایران»، به شرح‌حال و تحلیل افکار او پرداخت. در سال 1314، چاپ سنگی دیگری از دیوان، همراه با سفرنامه، صورت پذیرفت و در سال 1926م، نیز منتخبی از دیوان ناصرخسرو چاپ شد[۳].
مهم‌ترین و بهترین چاپ دیوان که پیش از چاپ حاضر در دسترس بوده، چاپی است که به کوشش سید نصرالله تقوی، علی‌اکبر دهخدا، سید حسن تقی زاده و مجتبی مینوی، انجام پذیرفته است؛ بدین‌صورت که تقوی نسخه چاپی 1314 را اساس قرار داده و آنچه در نسخ مختلف خطی از دیوان ناصرخسرو آمده بوده و همچنین آنچه را که در بعضی از جنگ‌ها به نام او ضبط شده و در چاپی نبوده است را به آن افزوده است. دهخدا بسیاری از لغات دیوان را مورد تحقیق و بررسی قرار داده و متون مغشوش و مشوش را تصحیح قیاسی کرده است. تقی زاده، مقدمه‌ای مشتمل بر شرح احوال و افکار ناصرخسرو نوشته و مینوی نیز حواشی و تعلیقات مفیدی به کتاب افزوده است. تغییر و تبدیل مصاریع و افتادگی آن‌ها و تحریف و تصحیف کلمات که در نسخ خطی موجود بوده، در این چاپ عیناً نقل گردیده و دشواری‌هایی را به وجود آورده است. همین امر، ضرورت تجدید چاپ در اثر حاضر را بر اساس نسخه‌های قدیمی‌تر و صحیح‌تر، ایجاب کرد و مصححان این چاپ، به تصحیح آن پرداختند[۴].
تصحیح این چاپ، بر اساس پنج نسخه و چند قصیده که در جاهای مختلف آمده، صورت گرفته است[۵]. در این چاپ، اشعاری که از جهت وزن، نادرست و یا دارای کلماتی نامفهوم و یا ترکیبی نامأنوس بوده، با نشانه استفهام مشخص گشته و در پایان کتاب، حدس‌هایی که درباره حل آن اشعار زده شده، یاد گردیده است. مصحح این اقدام را بدان جهت انجام داده است تا مجال تحقیق و نظر باز باشد و خوانندگان بتوانند به یاری نسخ خطی که بعداً ممکن است یافت شود و یا با کمک متون موجود، گره آن دشواری‌ها را بگشایند[۶].
نسخ مورد استفاده در این چاپ، برحسب قوافی مرتب نبوده، لذا فهرستی به ترتیب قوافی و فهرست دیگری برحسب مصراع اول قصاید و قطعات به آن ضمیمه گشته تا امر پیدا کردن اشعار به‌آسانی انجام پذیرد[۷].
فهارس کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از فهرست اشخاص و اقوام و قبایل؛ فرق و مذاهب؛ انساب؛ کتاب‌ها و مکان‌ها. در پاورقی‌ها که بسیار اندک است، به توضیح مختصر برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.