قصص الأنبياء (راوندى)
قصص الأنبياء، نوشته قطب‌الدین، سعید بن هبةالله راوندى (متوفاى 573ق) است که در موضوع شرح زندگی پیامبران الهی و به زبان عربی در یک جلد تنظیم شده و آن را رجالی معاصر شیخ غلامرضا عرفانیان یزدی خراسانی تحقیق و تصحیح کرده است.
| قصص الأنبياء | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قطب راوندی، سعید بن هبةالله (نویسنده) عرفانیان یزدی، غلامرضا (محقق) |
| ناشر | آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامی |
| مکان نشر | ايران - مشهد مقدس |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پيامبران - سرگذشت‌نامه
پيامبران - قصه‌ها قرآن - قصه‌ها قرآن - نامهای تاريخى |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 88 /ق6ق6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، قصص الأنبياء (ابهام زدایی) را ببینید.
درباره ویژگی‌های تحقیق و تصحیح حاضر چند نکته گفتنی است:
- هرچند نام مصحح بر روی جلد کتاب و در صفحه آغازین به‌صورت «غلامرضا عرفانیان الیزدي» و در صفحه شناسنامه به‌صورت «غلامرضا عرفانیان» آمده، ولی مصحح خودش در پایان مقدمه‌اش نامش را به‌صورت «الميرزا غلامرضا عرفانیان الیزدي الخراساني» ثبت کرده است[۱]. شایان ذکر است که با توجه به عربی بودن متن کتاب و مقدمه مصحح، ناهماهنگی مذکور – بین ناشر و مصحح - از نظر کاربرد «ال» و نگارش «غلامرضا» به‌صورت پیوسته یا گسسته و... پذیرفته نیست.
- مصحح در مقدمه علمی‌اش – که زمان و مکان و سایر مشخصات نگارش آن را معلوم نکرده - اثر حاضر را شناسانده و تأکید کرده است که این کتاب را قطب‌الدین، سعید بن هبةالله راوندى نگاشته و در این نسبت هیچ شکی نیست و چند قرینه برای تأیید این مطلب بیان کرده و بعد به معرفی نویسنده پرداخته است. همچنین مصحح مشخصات نسخه‌های خطی اثر حاضر و چگونگی تصحیح آن را معین کرده است. او از جمله یادآور شده که کتاب حاضر از منابع و مصادر بحار الأنوار است. مصحح افزوده است که افزون بر استخراج نشانی آیات و روایات، تعلیقاتی سودمند برای اثر حاضر نوشته است[۲]. وی در ادامه فهرستی از کتاب‌هایی را که قبل از اثر حاضر درباره تاریخ پیامبران(ع) نوشته شده، ذکر کرده است[۳].
- مصحح در تعلیقاتش بر اثر حاضر، نشانی آیات و روایات مورد استفاده را مشخص کرده و اختلاف نسخه‌های خطی را توضیح داده و همچنین کلمات نامأنوس و مشکل را معنا کرده و توضیحاتی را افزوده است. وی نگارش این تعلیقات را در تاریخ یازدهم اسفند 1365 به پایان رسانده است[۴].
- مصحح روایات و حکایات کتاب را شماره‌گذاری کرده و شماره‌ها را به‌صورت مسلسل آورده که تعداد آنها 450 عدد ذکر شده[۵]؛ ولی همین کتاب به‌صورتی دیگر با تصحیح حجّت‌الاسلام شیخ عبدالحلیم حلّی در دو جلد منتشر شده و در آن تعداد روایات و حکایات 521 عدد شمرده شده است[۶].
- مصحح، متن کتاب را بر اساس 5 نسخه خطى موجود مقابله کرده و صحیحترین احتمالات را در صورت اختلاف انتخاب کرده و موارد اختلاف بقیه نسخه‌ها را در صورت لزوم در پاورقى ذکر کرده است[۷].
- همچنین مصحح از آنجا که خود در زمینه رجال صاحب‌نظر است، گاه به اظهار نظر انتقادی پرداخته و آنچه را که در همه نسخه‌های خطی و نیز در بحار الأنوار آمده، از نظر علم رجال نقد کرده و استدلال خودش را نیز آورده است[۸] و گاه یادآور شده که آنچه در برخی نسخه‌ها و بحار آمده، غلط است و اشاره به دلیل نکرده؛ زیرا از نظر ادبی وجه این اشتباه روشن است[۹]. همچنین گاه از نظر ادبی و لغوی، واژگان یا عبارات نسخه‌های خطی را نقد کرده و صورت صحیح آن را آورده است[۱۰].
- گاه مصحح یادآور شده است که عبارت نسخه‌های خطی و حتی نسخه بحار نیز ناقص است و عبارت صحیح را بر اساس نسخه کتاب «إثباة الهداة» تصحیح کرده است[۱۱].
- مصحح گاه نکته جالبی را از نظر لغوی در پاورقی افزوده است؛ به‌عنوان مثال در متن، تعبیر «أشدخة» آمده و مصحح در پاورقی نوشته است: در نسخه دیگری «أخدشة» آمده و بعد افزوده: «شدخ»، عکس «خدش» است، ولی مفهوم آن دو یکسان است[۱۲].
- گاه مصحح یادآور شده است که عبارت نسخه‌های خطی و حتی نسخه بحار نیز اشتباه است و نام صحیح راوی همان است که در متن کتاب ذکر شده و این تصحیح بر اساس فهرست‌های شیخ طوسی و نجاشی و برقی و مشیخه الفقيه و... انجام شده و به‌طور مثال یادآور شده که راوی در اینجا عبارت است از: «فضل بن ابی‌قرّه»، نه «فضل بن قرّة»[۱۳].
- مصحح گاه مأخذ روایتی را نیافته و در پاورقی تصریح کرده که این روایت را در منابع سنی یا شیعی نیافتم؛ به‌عنوان مثال ایشان روایت «إذا أراد الله بقوم خيراً أمطرهم بالليل و شمّسهم بالنهار» را – که به پیامبر(ص) نسبت داده شده - در هیچ‌یک از منابع اسلامی نیافته است[۱۴].
- همچنین مصحح گاه اختلاف نسخه‌های خطی با نسخه بحار الأنوار را بیان کرده و بعد افزوده است که آنچه در نسخه بحار آمده، «اوجه»، یعنی پذیرفتنی‌تر و برتر و یا «اوفق» است؛ یعنی با قواعد بیشتر می‌سازد[۱۵].
- مصحح گاه وارد بحث‌های روایی، رجالی و کلامی دقیقی شده و به نقد عملکرد علامه مجلسی نسبت به دو روایت پرداخته و ابراز شگفتی کرده و توضیحات سودمندی را در این‌باره آورده است[۱۶].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ص29
- ↑ ر.ک: همان، ص7-16
- ↑ ر.ک: همان، ص17-29
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص372، پاورقی 3
- ↑ ر.ک: همان، ص372
- ↑ ر.ک: الراوندي قطب‌الدين، سعيد بن هبةالله، ج2، ص301
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص31، پاورقی 1-9، ص32، پاورقی 1-4 و...
- ↑ ر.ک: همان، ص217، پاورقی 2
- ↑ ر.ک: همان، ص226، پاورقی 4
- ↑ ر.ک: همان، ص252، پاورقی 2
- ↑ ر.ک: همان، ص143، پاورقی 3
- ↑ ر.ک: همان، ص59، پاورقی 5
- ↑ ر.ک: همان، ص188، پاورقی 1
- ↑ ر.ک: همان، ص236، پاورقی 3
- ↑ ر.ک: همان، ص192، پاورقی 3 و 5
- ↑ ر.ک: همان، ص241، پاورقی 2
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- الراوندي قطب‌الدين، سعيد بن هبةالله، «قصص الأنبياء»، تحقيق: حجّة الإسلام الشيخ عبدالحليم الحلّي، مكتبة العلامة المجلسي، قم 1430ق.