عمید زنجانی، عباسعلی

    از ویکی‌نور

    آيت‌الله عباسعلى عميد زنجانى (۱۳۱۶ -۱۳۹۰ش)، فقیه، مجتهد، نویسنده، استاد دانشگاه، عضو هیات علمی، عضو گروه آموزشی حقوق خصوصی و اسلامی و عضو وابستهٔ گروه آموزشی حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. وی در مقطعی رئیس دانشگاه تهران و در دو دوره نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی ایران بوده‌است، عضويت هيئت‌امناى دانشگاه‌هاى امام خمينى و علوم پزشکى زنجان و دانشگاه تهران، او داماد آیت‌الله مرعشی نجفی بود.

    ولادت

    در تاريخ دهم فروردين 1316ش، در شهرستان زنجان، به دنيا آمد. پدرش اصغر عمید از کسبه زنجان بود و به علوم دینی و روحانیت علاقه داشت و از ارادتمندان آقا شیخ فیاض زنجانی بود.

    عمید زنجانی پدرش را در سال ۱۳۴۳ش از دست داد. مادرش از خانواده‌ای روحانی و نوه میرزا مجید زنجانی معروف به میرزا مجید حکمی از شاگردان میرزا ابوالحسن جلوه بود.

    تحصیلات

    عمید زنجانی در سال ۱۳۲۲ش و از سن ۶ سالگی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه توفیق زنجان آغاز کرد و همزمان دروس طلبگی می‌خواند. در کلاس دهم یا یازدهم بود که از ترس اینکه گرفتن دیپلم که آن زمان تحصیلات سطح بالایی بود، انگیزه تحصیلات حوزوی را از بین ببرد، دبیرستان را رها کرد و به مدرسه سید زنجان رفت. در حدود سال ۱۳۳۰ش به شهر قم مهاجرت کرد و برای کسب علوم دینی در سطوح بالا‌تر وارد حوزه علمیه قم شد. پدرش از مقلدین آیت‌الله سید محمد حجت کوه‌کمری بود و او را نزد آن مرجع برد و با مساعدت آیت‌الله، وی وارد مدرسه حجتیه شد. او بعد از ورود به حوزهٔ علمیه قم و شرکت در درس اساتید آن دوره، به علوم حوزوی اکتفا نکرد و در تعطیلات تابستانی که به زنجان مراجعت می‌کرد با اساتید آن شهر به تحصیل هیئت و نجوم می‌پرداخت.

    اساتید

    عمید زنجانی در سال ۱۳۴۱ش به عراق رفت و وارد حوزه علمیه نجف شد و در درس سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم خوئی، سید محمود شاهرودی و میرزا باقر زنجانی حاضر شد. عمید زنجانی در زمانی که ساکن قم بود به درس امام خمینی می‌رفت و بر اساس گفته خود، علاقه ویژه‌ای به استادش داشت. بعد از تبعید امام خمینی در سال ۴۴ از ترکیه به عراق، وی از نخستین کسانی بود که در کاظمین به پیشواز امام رفت و با ایشان ملاقات کرد و در سفرهای امام به سامرا و کربلا و در نهایت به نجف همراه او بود. پس از اقامت امام در نجف وی از یاران بیت امام در نجف بود و اطلاعات و اخبار روزمره را به او می‌رساند.

    در جریان دستگیری آیت‌الله منتظری امام به عمید زنجانی تکلیف کرد تا عده‌ای از طلاب را جمع کند و همراه آن‌ها به بیت آیت‌الله حکیم برود و از ایشان بخواهد تا توصیه نامه‌ای برای آزادی منتظری بنویسد. این اقدام مؤثر واقع شد و آن‌ها از آقای حکیم نامه‌ای مبنی بر تقاضای آزادی آقای منتظری گرفتند و بعد از مدتی وی از زندان آزاد شد. عمید با درگذشت پدر برای مجلس ترحیم او به ایران آمده و در این سفر به دیدار مراجع تقلید رفت و اخبار نجف و امام خمینی را به علما رساند.


    ايشان استاد عضو گروه آموزشى حقوق خصوصى و اسلامى و عضو وابسته گروه آموزشى حقوق عمومى دانشكده حقوق و علوم سياسى دانشگاه تهران

    وى همچنين در علوم حوزوى داراى تخصص و درجه اجتهاد بوده و از صاحب‌نظران به شمار مى‌آيد و در دو دوره قانون‌گذارى به‌عنوان نماينده مردم تهران در مجلس شوراى اسلامى نيز خدمت نموده و عضويت هيئت‌امناى دانشگاه‌هاى امام خمينى و علوم پزشکى زنجان و دانشگاه تهران را بر عهده داشته است.

    ايشان به‌عنوان اولين رئيس روحانى دانشگاه تهران است كه هرگز دانشجو نبوده و مدرک دكترى خود را در رشته فقه و حقوق اسلام در سال 1366ش، از طريق خبرگان دانشگاهى از وزارت علوم جمهورى اسلامى ايران اخذ نموده و با كسب امتياز علمى كه از آثار پژوهشى (كتاب‌ها و مقالات متعدد) به دست آورده بودند، توسط هيئت مميزه وزارت علوم به مرتبه دانشيارى ارتقاء يافته و در سال 1373ش به مقام استادى نائل آمدند.

    وى با سابقه پنجاه سال تدريس و تألیف بيش از چهل جلد كتاب و هفتاد مقاله علمى، دروس بسيارى را در مقاطع تحصيلى كارشناسى، كارشناسى ارشد و دكترى در زمينه‌هاى مرتبط با حقوق اسلامى مانند فقه سياسى، حقوق بين‌الملل اسلام، فقه تطبيقى و حقوق اساسى (كليات و حقوق اساسى جمهورى اسلامى ايران و حقوق اساسى تطبيقى) و مبانى حقوق عمومى در اسلام تدريس نموده‌اند. ايشان همچنين در بيش از 179 همايش داخلى و بين‌المللى با ارائه مقاله يا به‌عنوان سخنران، شركت داشته‌اند.

    استاد زنجانى در بازنگرى قانون اساسى به سال 1368 به‌عنوان منتخب مجلس در شوراى بازنگرى حضور فعال داشته است.

    راهنمايى بيش از140 تز و رساله كارشناسى ارشد و دكترى، از جمله فعالیت‌های علمى او مى‌باشد. ايشان مؤسس پژوهشكده مطالعات و تحقيقات علوم اسلامى هستند كه از سال 1367ش فعال مى‌باشد.

    وى در روند سياست‌گذارى و فعالیت‌های اجرايى انقلاب فرهنگى در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالى، همكارى مؤثرى داشته‌اند. او در بيست و ششمين سال تدريس در دانشگاه از تاريخ ششم دى‌ماه 1384ش، به سمت رياست دانشگاه تهران منصوب شده و در تاريخ 17 بهمن 1386ش، از سمت خود بركنار شد.

    وفات

    عمید زنجانی ساعت ۴ صبح یکشنبه ۸ آبان ۱۳۹۰ش به علت نارسایی کلیه در بیمارستان خاتم الانبیاء تهران درگذشت و در قم و حرم حضرت معصومه(س) دفن شد.

    آثار

    برخى از آثار ايشان عبارتند از:

    1. فقه سياسى؛
    2. مبانى و روش‌هاى تفسير قرآن؛
    3. در راه برپايى حج ابراهيمى؛
    4. حقوق اقليت‌ها در اسلام.

    منابع مقاله

    1. پايگاه خبرى حوزه نت، چهارشنبه 24 فروردين 1390ش.
    2. پايگاه خبرى تبيان نت، چهارشنبه 24 فروردين 1390ش.

    وابسته‌ها