ایوانوف، ولادیمیر آلکسی یویچ
ويلادمير ايوانف (1886-1969م)، مستشرق روسى، متخصص در شناخت آثار و مطالعه افكار فرقه اسماعيليه، عضو هیئت علمی بخش زبان‌شناسی دانشگاه سن‌پترزبورگ؛ رشته اصلى مطالعات او، زبانهای ايرانی و به ويژه لهجه‌های فارسى بود.
| نام | ایوانوف، ولادیمیر آلکسی یویچ |
|---|---|
| نامهای دیگر | ای‍وان‍ف، ولادیمیر
ای‍وان‍ف، ولادیمیر ال‍ک‍س‍ی‍وی‍چ Vladimir Alexeyevich Ivanov |
| نام پدر | |
| متولد | 1886م/ 1265ش |
| محل تولد | روسيه |
| رحلت | 1349ش / 1969م |
| اساتید | ويكتور روزن
والنتين آ. ژوفسكى |
| برخی آثار | روضة التسليم |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10192AUTHORCODE |
ولادت
در سال 1886م. در روسيه متولد شد. بوده است.
تحصیلات
ايوانف فارسی و عربى را در دانشگاه سن پترزبورگ فرا گرفت و ليسانس خود را از آنجا در 1911م. اخذ كرد. بعدها در گويش‌هاى جديد ایرانى و تصوف تخصص يافت و در مكتب محققان بزرگ روسى، همچون ويكتور روزن (1849-1908م)، و والنتين آ. ژوفسكى (1858-1918م)، درس خواند.
در 1915م با موزه آسيايى، به عنوان گنجينه نسخه‌هاى خطى شرقى، ارتباط پيدا كرد. سفرهاى بسيارى به آسياى مركزى كرد و بيش از هزار نسخه عربى و فارسی براى موزه به دست آورد و در موزه آسيايى بود كه هنگام بررسى مجموعه زاروبين، نخستين تماس عمده وى با ادبيات اسماعيلى حاصل شد. ايوانف در 1918م. وطن خود، روسيه را ترك گفت و ديگر هرگز به آنجا باز نگشت. از آن زمان تمام زندگى خود را منحصراً وقف تحقيقات اسماعيلى كرد و در هند و ایران بسر برد.
وی پس از ترك روسيه تا 1920م/1299ش در خراسان اقامت گزيد؛ سپس به تابعيت انگلستان درآمد و به‌هندوستان رفت. زندگى 40ساله او در هند همه به تحقيق و همكاري با اسماعيليان آن ديار گذشت؛ چنانكه در تأسيس جامعة اسماعيلى بمبئى در 1946م/1325ش نقش مهمى ايفا كرد و با آن انجمن و شخص آقاخان به همكاري پرداخت و كتابى دربارة دژهاي الموت نيز نوشت.
در 1922م نخستين اثر مهم اسماعيلى او در آنجا منتشر شد. وی در اين اثر كه اسماعيليتيكا نام داشت، نخستين بار شماری از متون اسماعيلى نزاري را انتشار داد. ايوانف در مسير مطالعات خود با بسياري از اسماعيليان هند و نواحى مجاور، به ويژه بدخشان و جيحون عليا، آشنا شد و از اين طريق به بسياري از متون اسماعيلى دست يافت. در همين دوره، اولين بار فهرست جامعى از متون اصيل شاخه‌هاي مختلف فرقة اسماعيليه با عنوان «راهنماي ادبيات اسماعيلى» منتشر كرد.
در 1930م. در بمبئى بود كه ايوانف تعداد زيادى دوست اسماعيلى پيدا كرد و به مجموعه‌هاى خطى آنها دسترسى يافت.
همچنين در بمبئى بود كه ايوانف با دستيارى تنى چند از دوستان اسماعيلى خود، از جمله فيضى انجمن تحقيقات اسلامى را در 1933م. تأسيس كرد. اين انجمن سلسله انتشاراتى داشت كه عمدتاًً به آثار اسماعيلى تخصيص يافته بود.
يكى از وجوه مهم تحقيقات ايوانف آن است كه وی نگرش دانشمندان و محققان پس از خود را دربارة اين فرقه كه اساساً مبتنى بر منابع مخالفان اسماعيليه بود، تغيير داد و در مسيری علمى افكند.
ايوانف يك‌بار در 1928م/1307ش و ديگربار در 1937م/1316ش، از قلعة الموت ديدار كرد و در همين سال در ايران آثار مهمى از امامان شاخة نزاري فرقة اسماعيليه را در قراء انجدان و كهك از نواحى محلات كشف كرد. وي حدود 20 سال بعد، با حمايت گروه تحقيقاتى اسماعيليان افريقا (مُمبسا) به تحقيق دربارة الموت پرداخت و نتايج اين تحقيقات را در كتابى تحت عنوان الموت و لمسر در 1960م منتشر كرد كه هنوز جامع‌ترين بررسى باستان‌شناسانه و مهم‌ترين مأخذ علمى دربارة قلاع الموت است. ايوانف در اين مطالعات محل تقريبى قلعة ميمون دژ را كه مقر ركن‌الدين خورشاه آخرين خداوند الموت بود و به دست هولاكو سقوط كرد، نشان داد.
تحقيقات اسماعيلى ايوانف تقريباً تمام دوره‌هاي اصلى تاريخ و سير تحول عقايد اسماعيليان، به ويژه شاخة نزاريه را در بر مى‌گيرد. وی شماری متون كهن نزاري را كه همگى به زبان فارسى است، تصحيح، ترجمه و منتشر كرد و به اين سبب، او را بنيان‌گذار بى‌رقيب مطالعات جديد نزاري دانسته‌اند
آثار منتشر شده ايوانف به زبانهاي فارسى، عربى، روسى، انگليسى و فرانسه به 145 اثر مى‌رسد.
وفات
ايوانف در 1959م/ 1338ش به علت نامساعد بودن آب و هواي هندوستان به تهران آمد و 11 سال آخر عمر را در اين شهر گذراند. ايوانف در 29 فروردين 1348 در تهران درگذشت.
آثار
- اسماعيليان در تاريخ؛
- تصورات يا روضة التسليم (مصحح)؛
- يادداشت‌هایى درباره «ام الكتاب»؛
- دو رساله قديم اسماعيلى (تصحيح)؛
- معناى واقعى دين؛
- كلام پير.