العلل و معرفة الرجال

    از ویکی‌نور
    العلل و معرفة الرجال
    العلل و معرفة الرجال
    پدیدآورانابن حنبل، احمد بن محمد (نويسنده) عباس، وصی‌الله بن محمد (محقق)
    عنوان‌های دیگرمسائل الإمام أحمد
    ناشرالمکتب الإسلامي ** دار الخانی
    مکان نشرعربستان - ریاض ** لبنان - بیروت
    سال نشر1408ق - 1988م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد4
    کد کنگره
    /الف۲ج۲ 114 BP
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    العلل و معرفة الرجال، تألیف احمد بن محمد بن حنبل (164-241ق)، کتابی است در علم علل الحدیث که در آن احادیث و آثار در جرح و تعدیل رجال حدیث گردآوری شده است. کتاب با تحقیق وصی‌الله بن محمد عباس منتشر شده است.

    محقق کتاب در ابتدای آن، مقدمه موجزی در شناخت رجال و جرح و تعدیل نوشته است. سپس در رابطه با علل مطالبی را نوشته و شرح حال مختصری از امام احمد بن حنبل آورده است. معرفی کتاب و نسخه خطی که بر روی آن کار کرده، از دیگر مطالب مقدمه محقق است[۱]‏. وی معتقد است سخن از رجال حدیث و جرح و تعدیل ایشان نه‌تنها غیبت نیست، بلکه واجبی از واجبات شریعت است[۲]‏.

    «العلة»، در منابع لغوی، مرض و بیماری معنا شده است. در اصطلاح محدثین نیز عبارت از عوامل پوشیده، دشوار و معایب در صحت حدیث معنا شده است؛ لذا حدیث معلل و معلول حدیثی است که ضعفی در متن یا سند آن باشد که صحتش را مخدوش کند؛ با اینکه ظاهر حدیث از آن اشکال بری است[۳]‏. محقق برای علت شش قسم ذکر کرده است[۴]‏.

    درباره نام کتاب، خود احمد بن حنبل یا فرزندش یا ابوعلی بن صواف، کتاب را به این نام نامیده‌اند؛‏ البته کسانی که از آن استفاده کرده‌اند غالباً آن را به‌اختصار«العلل» خوانده‌اند[۵]‏.

    محقق می‌نویسد: نصی از عقیلی یافته است که دلالت بر آن دارد که احمد بن حنبل، «العلل» را قبل از «المحنة في فتنة خلق القرآن» نوشته است[۶]‏.

    نکته قابل توجه آنکه کتاب «العلل و معرفة الرجال»، از کتب قدیمی است که مشتمل بر مواضیع علل حدیث و احوال رجال و احادیثی در ابواب مختلف است که در اولین نظر در بعضی موارد ارتباطی به موضوع کتاب ندارد و فاقد ترتیب و تنظیم است. مشخص است که احمد بن حنبل این مطالب مختلف را در روزها و بلکه در سال‌های مختلف تدوین کرده است و ترتیب خاصی برای طبقات روات و اساتید و شاگردان و ترتیب حروف ابجد نداشته است. همچنین ترتیب و تبویبی در احادیث فقهی معلل و غیر معلل رعایت نکرده است. بخش عمده‌ای از کتاب نیز عبارت از سؤال و جواب‌هایی است که عبدالله از پدرش پرسیده و با تعبیر «سألت أبي...» آورده است؛ یا دیگران پرسیده‌اند و عبدالله هم در مجلس بوده و شنیده و نوشته و با تعبیر «سمعت أبي...» ذکر کرده است[۷]‏.

    کتاب مشتمل بر چهار جلد است؛ سه جلد آن مشتمل بر 6161 حدیث است. جلد چهارم نیز به فهارس اختصاص یافته است.

    پانویس

    1. ر.ک: مطلع کتاب، ج1، ص5
    2. ر.ک: مقدمه محقق، همان، ص21
    3. ر.ک: همان، ص31
    4. ر.ک: همان، ص36-37
    5. ر.ک: همان، ص85-86
    6. ر.ک: همان، ص97
    7. ر.ک: همان، ص109-110

    منابع مقاله

    مطلع کتاب و مقدمه محقق.


    وابسته‌ها