نمایش مبدأ برای الإلماع إلی معرفة أصول الرواية و تقييد السماع

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR35096J1.jpg
| عنوان =الإلماع إلی معرفة أصول الرواية و تقييد السماع
| عنوان‌های دیگر =دیباج المذهب فی مصطلح الحدیث. شرح

شرح الدیباج المذهب في مصطلح الحدیث للشریف الجرجاني

مسألة العلو و النزول و فضل أصحاب الحدیث
| پدیدآوران = 
[[جرجانی، احمد بن محمد]] (نویسنده)

[[قاضی عیاض، عیاض بن موسی]] (نویسنده)

[[ابن قیسرانی، محمد بن طاهر]] (نویسنده)

[[مولا حنفی‌، محمد]] (نویسنده)

[[مزیدی، احمد فرید]] (مصحح)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏107‎‏/‎‏5‎‏ ‎‏/‎‏ی‎‏3‎‏الف‎‏7
| موضوع =
جرجانی، علی بن محمد، 740 - 816ق. دیباج المذهب فی مصطلح الحدیث - نقد و تفسیر

حدیث - علم الروایه
| ناشر = 
دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون
| مکان نشر =بیروت - لبنان
| سال نشر = 2009 م

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE35096AUTOMATIONCODE
| چاپ =2
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =35096
| کتابخوان همراه نور =35096
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''الإلماع إلی معرفة أصول الرواية و تقييد السماع'''، اثر [[قاضی عیاض، عیاض بن موسی|قاضى عياض بن موسى يحصبى]] (متوفى 544ق)، با تحقيق شيخ [[مزیدی، احمد فرید|احمد فريد مزيدى]]، كتابى است مختصر پيرامون طرق تحمل روايت و الفاظ اداى آن و مباحث مربوط به اين دو حوزه كه به زبان عربى و در نيمه اول قرن ششم هجرى، نوشته شده است.

==ساختار==
كتاب با مقدمه كوتاهى از محقق آغاز و مطالب در نوزده باب، تنظيم شده است.

نویسنده در اين كتاب، به بررسى اصول روايت (طرق تحمل حديث) و تقييد السماع (الفاظ ادا) و مباحث متعلق به اين دو حوزه پرداخته، ولى متعرض به مصطلحات اقسام حديث، نشده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/170/126 ر. ك: سجادى، رضيه سادات، ص126]</ref>

در ذيل اين كتاب، دو اثر مختصر و كوتاه ديگر نيز، آورده شد است كه عبارتند از: «شرح الديباج المذهب في مصطلح الحديث» (متن از شريف جرجانى و شرح از منلا حنفى شمس‌الدين تبريزى) و «مسئلة العلو و النزول و فضل أصحاب الحديث»، نوشته ابوالفضل محمد بن طاهر مقدسى (متوفى 507ق).

==گزارش محتوا==
در مقدمه كوتاه محقق، ابتدا زندگى‌نامه مختصرى از نویسنده ارائه گرديده و سپس، به موضوع ابواب كتاب، اشاره شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=3&viewType=pdf مقدمه محقق، ص3-6]</ref>

نویسنده در باب اول، به بيان وجوب طلب علم حديث و چگونگى ضبط و حفظ آن پرداخته.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=7&viewType=pdf متن كتاب، ص7-10]</ref>و در باب دوم شرف علم حديث و اهل آن را بيان نموده است. در اين باب، پيرامون بيان اهميت علم حديث و جايگاه آن، رواياتى از پيامبر(ص) نقل شده است. در یکى از اين روايات، كه از طريق [[امام على(ع)]] از پيامبر(ص) روايت شده، پيامبر(ص) چنين دعا نموده است كه: «خدايا به جانشينان من، رحم فرما». وقتى از آن حضرت پيرامون جانشينان ايشان سؤال مى‌شود كه چه كسانى هستند، آن حضرت مى‌فرمايند: كسانى كه پس از من، احاديث مرا روايت كرده و آن را به مردم تعليم مى‌دهند.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=11&viewType=pdf همان، ص11]</ref>

در باب سوم، به بيان آدابى پرداخته شده كه طالب سماع حديث، بايد متخلق به آن باشد. از جمله اين آداب عبارتند از: داشتن سكينه و وقار، اخلاص در نيت، تواضع دربرابر كسى كه از او حديث اخذ مى‌كند، داشتن صبر و...<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=19&viewType=pdf همان، ص19]</ref>

چه زمانى سماع طالب مستحب و چه زمانى سماع صغير صحيح است؟، انواع اخذ و اصول روايت، وجوه مختلف سماع، تصحيح و تمريض و تطبيب، سن محدث و... از ديگر عناوين ابواب كتاب هستند.

«شرح الديباج المذهب في مصطلح الحديث» اثر شمس‌الدين تبريزى، شرح مزجى كتاب «الديباج المذهب»، نوشته سيد‌ ‎شريف على بن محمد جرجانى مى‌باشد كه كتاب مختصرى است در علم حديث. اين كتاب نيز با تحقيق احمد فريد مزيدى عرضه شده است. در ابتداى كتاب، مقدمه كوتاهى در ذكر زندگى‌نامه نویسنده آمده و پس از آن، به شرح كتاب پرداخته شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=113&viewType=pdf همان، ص113]</ref>

اين كتاب، داراى چهار باب مى‌باشد. در باب اول، در سه فصل، به بررسى اقسام و انواع حديث پرداخته شده و حديث صحيح، حسن و ضعيف، توضيح داده شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=130&viewType=pdf همان، ص130-141]</ref>

در باب دوم، به بررسى صفات راويانى كه احاديثشان قبول شده و نيز صفاتى كه باعث عدم قبول راوى متصف به آن صفات مى‌شود، پرداخته شده.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=165&viewType=pdf همان، ص165]</ref>و در باب سوم، طرق تحمل حديث، به بحث گذاشته شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=170&viewType=pdf همان، ص170]</ref>در آخرين باب نيز به بررسى اسامى رجال و راويان از پيامبر(ص)، پرداخته شده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=177&viewType=pdf همان، ص177]</ref>

«مسئلة العلو و النزول و فضل أصحاب الحديث» اثر [[ابن قیسرانی، محمد بن طاهر|محمد بن طاهر مقدسى]] نيز رساله مختصرى است (در حد چند صفحه) پيرامون علم حديث. نویسنده در اين رساله، ابتدا به فضيلت علم حديث و اهميت يادگیرى آن اشاره نموده و سپس مسئله علو و نزول در حديث را مورد بحث قرار داده است.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/35096/%D8%A7%D9%84%D8%A5%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B9-%D8%A5%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A9-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%8A%D9%8A%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9?pageNumber=185&viewType=pdf همان، ص185-196]</ref>

== وضعيت كتاب ==
فهرست مطالب، در انتهاى كتاب آمده است.

پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.

==پانويس ==
<references />

==منابع مقاله==

#مقدمه و متن كتاب.
#[[:noormags:1450|سجادى، رضيه سادات، «سير نگارش‌هاى اهل سنت در حوزه مصطلح الحديث (1)»، پايگاه مجلات تخصصى نور، مجله علوم حديث، شماره 24، تابستان 1381]]. 

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:حدیث]]
[[رده:علم الحدیث]]
[[رده:آثار کلی علم الحدیث]]
[[رده:اسفند(1400)]]