ادوار فقه: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '| پس از = | پیش از = }} ' به '| پس از = | پیش از = }}')
    جز (جایگزینی متن - 'گي' به 'گی')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
    (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    | تصویر =NUR00503J1.jpg
    | تصویر =NUR00503J1.jpg
    خط ۵: خط ۴:
    | عنوان‌های دیگر =
    | عنوان‌های دیگر =
    | پدیدآوران =  
    | پدیدآوران =  
    [[شهابی، محمود]] (نويسنده)
    [[شهابی، محمود]] (نویسنده)
    | زبان =فارسی
    | زبان =فارسی
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏الف‎‏4‎‏
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏الف‎‏4‎‏
    خط ۱۵: خط ۱۴:
    وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
    وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | مکان نشر =تهران - ایران
    | سال نشر = 1417 هـ.ق  
    | سال نشر = 1417 ق  


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE503AUTOMATIONCODE
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00503AUTOMATIONCODE
    | چاپ =5
    | چاپ =5
    | تعداد جلد =3
    | تعداد جلد =3
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00503
    | کتابخوان همراه نور =00503
    | کد پدیدآور =
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پس از =
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}'''ادوار فقه'''، تأليف [[شهابی، محمود|محمود شهابى خراسانى]] كه در سال 1311ش در مدرسه عالى سپهسالار تدريس كرده و سپس در سال 1324ش آن را تكميل و جهت نشر در اختيار انتشارات دانشگاه تهران قرار مى‌دهد. اين مباحث مشتمل بر مباحث تاريخى و استدلالى فقهى است؛ هر چند رويكرد اصل کتاب نشان دادن تحولات تاريخى در فقه اسلامى است.
    }}
     
    {{کاربردهای دیگر|ادوار فقه (ابهام زدایی)}}


    ==انگيزه تأليف==


    '''ادوار فقه'''، تأليف [[شهابی، محمود|محمود شهابى خراسانى]] كه در سال 1311ش در مدرسه عالى سپهسالار تدريس كرده و سپس در سال 1324ش آن را تكمیل و جهت نشر در اختيار انتشارات دانشگاه تهران قرار مى‌دهد. این مباحث مشتمل بر مباحث تاريخى و استدلالى فقهى است؛ هرچند رویكرد اصل کتاب نشان دادن تحولات تاريخى در فقه اسلامى است.


    بنا به نقل مؤلف در سال 1311ش از طرف وزارت فرهنگ در مدرسه ميرزا حسين خان سپهسالار، تدريس موضوعى تحت عنوان «تاريخ ادوار فقه» به عهده ايشان گذاشته شد. گر چه اين موضوع سابقه تحقيق نداشت؛ ولى مؤلف جزوه‌اى تهيه كرده به دانشجويان دادند و باعث شد، اين مطالب به عالمان غير دانشگاهى برسد و از وى تقاضا كنند كه مطالب خود را تكميل كرده و به چاپ برساند و او اين درخواست را اجابت كرد.
    ==انگیزه تأليف==
     
    بنا به نقل مؤلف در سال 1311ش از طرف وزارت فرهنگ در مدرسه میرزا حسین خان سپهسالار، تدريس موضوعى تحت عنوان «تاريخ ادوار فقه» به عهده ايشان گذاشته شد. گر چه این موضوع سابقه تحقيق نداشت؛ ولى مؤلف جزوه‌اى تهيه كرده به دانشجویان دادند و باعث شد، این مطالب به عالمان غير دانشگاهى برسد و از وى تقاضا كنند كه مطالب خود را تكمیل كرده و به چاپ برساند و او این درخواست را اجابت كرد.


    ==ساختار و گزارش محتوا==
    ==ساختار و گزارش محتوا==


    بنا به گفته مؤلف، بحث ادوار فقه تا زمان ايشان به صورت مستقل مورد توجه نبوده است. تعريف وى از این عنوان چنين است: تاريخ ادوار فقه عبارت است از علم به گذشته احكام عملى اسلام از حيث صدور و عوارض و از حيث استنباط و لوازم و مناسبات آن. از جمله فوايد آگاهى از ادوار فقه، آگاه شدن از چگونگى تحقق يا عدم تحقق اجماع و اطلاع يافتن از طرز تفقه در دوره‌هاى اولیه اسلام است. هم‌چنين مى‌توان مذاهب اصلى و مهم فقهى را تشخيص داد.


    بنا به گفته مؤلف، بحث ادوار فقه تا زمان ايشان به صورت مستقل مورد توجه نبوده است. تعريف وى از اين عنوان چنين است: تاريخ ادوار فقه عبارت است از علم به گذشته احكام عملى اسلام از حيث صدور و عوارض و از حيث استنباط و لوازم و مناسبات آن. از جمله فوايد آگاهى از ادوار فقه، آگاه شدن از چگونگى تحقق يا عدم تحقق اجماع و اطلاع يافتن از طرز تفقه در دوره‌هاى اوليه اسلام است. هم‌چنين مى‌توان مذاهب اصلى و مهم فقهى را تشخيص داد.
    نویسنده، در جلد اول ابتدا دو مرحله برای احكام فقهى در نظر مى‌گیرد: مرحله تشريع و مرحله تفريع. سپس از احكام امضايى و احكام تأسيسى سخن مى‌گوید.


    نويسنده، در جلد اول ابتدا دو مرحله براى احكام فقهى در نظر مى‌گيرد: مرحله تشريع و مرحله تفريع. سپس از احكام امضايى و احكام تأسيسى سخن مى‌گويد.
    نویسنده، عصر نبوت را دوره صدور احكام و مرحله تشريع معرفى مى‌كند و پس از آن را مرحله تفريع. وى تاريخ قطعى يا احتمالى تشريع هر یک از احكام اسلامى؛ مانند نماز و روزه، نماز جمعه، نماز شب و امثال آن را بر اساس آيات و منابع تاريخى و روايى ذكر مى‌كند. وى احكام صادر شده در مكه و احكام صادر شده در مدينه را به تفكیک ذكر مى‌كند. از جمله احكامى كه در مدينه تشريع شده است، حكم ديه و قصاص، میراث، اذان نماز، نماز میت، روزه عاشورا، تحویل قبله، روزه ماه رمضان، زكات جهاد، خمس غنائم، رجم، حرمت خمر، حج، زنا و حدّ آن، قضاى نماز و قسامه. مؤلف، در ادامه مرحله تفريع را به چهار دوره اصلى تقسيم كرده است: عهد صحابه، عهد تابعان و اتباع تابعان و تابعان ايشان تا زمان غيبت صغرى، عهد نوّاب و سفراى چهارگانه تا غيبت كبرى، عصر غيبت كبرى تا زمان حاضر.
     
    نويسنده، عصر نبوت را دوره صدور احكام و مرحله تشريع معرفى مى‌كند و پس از آن را مرحله تفريع. وى تاريخ قطعى يا احتمالى تشريع هر يك از احكام اسلامى؛ مانند نماز و روزه، نماز جمعه، نماز شب و امثال آن را بر اساس آيات و منابع تاريخى و روايى ذكر مى‌كند. وى احكام صادر شده در مكه و احكام صادر شده در مدينه را به تفكيك ذكر مى‌كند. از جمله احكامى كه در مدينه تشريع شده است، حكم ديه و قصاص، ميراث، اذان نماز، نماز ميت، روزه عاشورا، تحويل قبله، روزه ماه رمضان، زكات جهاد، خمس غنائم، رجم، حرمت خمر، حج، زنا و حدّ آن، قضاى نماز و قسامه. مؤلف، در ادامه مرحله تفريع را به چهار دوره اصلى تقسيم كرده است: عهد صحابه، عهد تابعان و اتباع تابعان و تابعان ايشان تا زمان غيبت صغرى، عهد نوّاب و سفراى چهارگانه تا غيبت كبرى، عصر غيبت كبرى تا زمان حاضر.


    عصر دوم نيز به دو دوره جزيى‌تر تقسيم مى‌شود: تا زمان صادقين(ع) و از امام موسى كاظم(ع) تا غيبت صغرى.
    عصر دوم نيز به دو دوره جزيى‌تر تقسيم مى‌شود: تا زمان صادقين(ع) و از امام موسى كاظم(ع) تا غيبت صغرى.
    خط ۴۳: خط ۴۸:
    عصر چهارم نيز خود به چند دوره جزيى‌تر تقسيم مى‌شود: از آغاز غيبت كبرى (329ق) تا زمان [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (460ق)، از عصر [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تا عصر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] (727ق)، از عصر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] تا عصر آقا باقر بهبهانى (1208ق)؛ و از عصر بهبهانى تا زمان حال.
    عصر چهارم نيز خود به چند دوره جزيى‌تر تقسيم مى‌شود: از آغاز غيبت كبرى (329ق) تا زمان [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (460ق)، از عصر [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] تا عصر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلّى]] (727ق)، از عصر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] تا عصر آقا باقر بهبهانى (1208ق)؛ و از عصر بهبهانى تا زمان حال.


    مؤلف، ضمن اشاره به طبقه‌بندى‌هاى ديگرى كه از سوى ديگران مطرح شده است، ويژگى‌هاى تحولات فقهى در عصر صحابه را برمى‌شمارد و نشان مى‌دهد كه در اين عصر برخى از موارد مخالفت با احكام پيامبر مشاهده مى‌شود.
    مؤلف، ضمن اشاره به طبقه‌بندى‌هاى ديگرى كه از سوى ديگران مطرح شده است، ویژگى‌هاى تحولات فقهى در عصر صحابه را برمى‌شمارد و نشان مى‌دهد كه در این عصر برخى از موارد مخالفت با احكام پيامبر مشاهده مى‌شود.
     
    جلد دوم این کتاب بر آيات فقهى قرآن متمركز شده است. مؤلف، همه آيات الاحكام را به صورت موضوعى مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهد و به نكات فقهى این آيات اشاره مى‌نمايد.<ref>[https://noorlib.ir/book/view/503/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-(%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C)?volumeNumber=2&viewType=html ر.ک: همان، ج2، ص1]</ref>
     
    در جلد سوم نيز مؤلف ضمن تدارك برخى از مباحثى كه در جلد اول و دوم مناسب بوده كه مطرح شود و از نظر دور مانده است، به اوضاع عمومى فقه و فقاهت در عهد دوم مى‌پردازد و برخى از انحرافات فقهى دوران بنى امیه و خلفاى اموى را متذكر مى‌شود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/503/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1-%D9%81%D9%82%D9%87-(%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C)?volumeNumber=3&pageNumber=4&viewType=html ر.ک: همان، ج3، ص4]</ref>.


    جلد دوم اين کتاب بر آيات فقهى قرآن متمركز شده است. مؤلف، همه آيات الاحكام را به صورت موضوعى مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهد و به نكات فقهى اين آيات اشاره مى‌نمايد.
    در ادامه به شرح حال فقيهان و مذاهب فقهى آنان مى‌پردازد و در این زمینه به فقيهان شهرهاى مختلف اسلامى، مانند فقيهان مدينه و مكه و يمن و غيره اشاره مى‌كند و در پایان به چگونگى شكل‌گیرى مذاهب چهارگانه اهل سنت و فقهاى آنان مى‌پردازد.


    در جلد سوم نيز مؤلف ضمن تدارك برخى از مباحثى كه در جلد اول و دوم مناسب بوده كه مطرح شود و از نظر دور مانده است، به اوضاع عمومى فقه و فقاهت در عهد دوم مى‌پردازد و برخى از انحرافات فقهى دوران بنى اميه و خلفاى اموى را متذكر مى‌شود.


    در ادامه به شرح حال فقيهان و مذاهب فقهى آنان مى‌پردازد و در اين زمينه به فقيهان شهرهاى مختلف اسلامى، مانند فقيهان مدينه و مكه و يمن و غيره اشاره مى‌كند و در پايان به چگونگى شكل‌گيرى مذاهب چهارگانه اهل سنت و فقهاى آنان مى‌پردازد.
    ==پانويس ==
    <references />




    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب





    نسخهٔ ‏۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۶

    ادوار فقه
    ادوار فقه
    پدیدآورانشهابی، محمود (نویسنده)
    ناشروزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
    مکان نشرتهران - ایران
    سال نشر1417 ق
    چاپ5
    موضوعفقه - تاریخ فقیهان - سرگذشت نامه
    زبانفارسی
    تعداد جلد3
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏169‎‏/‎‏9‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏الف‎‏4‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf


    ادوار فقه، تأليف محمود شهابى خراسانى كه در سال 1311ش در مدرسه عالى سپهسالار تدريس كرده و سپس در سال 1324ش آن را تكمیل و جهت نشر در اختيار انتشارات دانشگاه تهران قرار مى‌دهد. این مباحث مشتمل بر مباحث تاريخى و استدلالى فقهى است؛ هرچند رویكرد اصل کتاب نشان دادن تحولات تاريخى در فقه اسلامى است.

    انگیزه تأليف

    بنا به نقل مؤلف در سال 1311ش از طرف وزارت فرهنگ در مدرسه میرزا حسین خان سپهسالار، تدريس موضوعى تحت عنوان «تاريخ ادوار فقه» به عهده ايشان گذاشته شد. گر چه این موضوع سابقه تحقيق نداشت؛ ولى مؤلف جزوه‌اى تهيه كرده به دانشجویان دادند و باعث شد، این مطالب به عالمان غير دانشگاهى برسد و از وى تقاضا كنند كه مطالب خود را تكمیل كرده و به چاپ برساند و او این درخواست را اجابت كرد.

    ساختار و گزارش محتوا

    بنا به گفته مؤلف، بحث ادوار فقه تا زمان ايشان به صورت مستقل مورد توجه نبوده است. تعريف وى از این عنوان چنين است: تاريخ ادوار فقه عبارت است از علم به گذشته احكام عملى اسلام از حيث صدور و عوارض و از حيث استنباط و لوازم و مناسبات آن. از جمله فوايد آگاهى از ادوار فقه، آگاه شدن از چگونگى تحقق يا عدم تحقق اجماع و اطلاع يافتن از طرز تفقه در دوره‌هاى اولیه اسلام است. هم‌چنين مى‌توان مذاهب اصلى و مهم فقهى را تشخيص داد.

    نویسنده، در جلد اول ابتدا دو مرحله برای احكام فقهى در نظر مى‌گیرد: مرحله تشريع و مرحله تفريع. سپس از احكام امضايى و احكام تأسيسى سخن مى‌گوید.

    نویسنده، عصر نبوت را دوره صدور احكام و مرحله تشريع معرفى مى‌كند و پس از آن را مرحله تفريع. وى تاريخ قطعى يا احتمالى تشريع هر یک از احكام اسلامى؛ مانند نماز و روزه، نماز جمعه، نماز شب و امثال آن را بر اساس آيات و منابع تاريخى و روايى ذكر مى‌كند. وى احكام صادر شده در مكه و احكام صادر شده در مدينه را به تفكیک ذكر مى‌كند. از جمله احكامى كه در مدينه تشريع شده است، حكم ديه و قصاص، میراث، اذان نماز، نماز میت، روزه عاشورا، تحویل قبله، روزه ماه رمضان، زكات جهاد، خمس غنائم، رجم، حرمت خمر، حج، زنا و حدّ آن، قضاى نماز و قسامه. مؤلف، در ادامه مرحله تفريع را به چهار دوره اصلى تقسيم كرده است: عهد صحابه، عهد تابعان و اتباع تابعان و تابعان ايشان تا زمان غيبت صغرى، عهد نوّاب و سفراى چهارگانه تا غيبت كبرى، عصر غيبت كبرى تا زمان حاضر.

    عصر دوم نيز به دو دوره جزيى‌تر تقسيم مى‌شود: تا زمان صادقين(ع) و از امام موسى كاظم(ع) تا غيبت صغرى.

    عصر چهارم نيز خود به چند دوره جزيى‌تر تقسيم مى‌شود: از آغاز غيبت كبرى (329ق) تا زمان شيخ طوسى (460ق)، از عصر شيخ طوسى تا عصر علامه حلّى (727ق)، از عصر علامه حلى تا عصر آقا باقر بهبهانى (1208ق)؛ و از عصر بهبهانى تا زمان حال.

    مؤلف، ضمن اشاره به طبقه‌بندى‌هاى ديگرى كه از سوى ديگران مطرح شده است، ویژگى‌هاى تحولات فقهى در عصر صحابه را برمى‌شمارد و نشان مى‌دهد كه در این عصر برخى از موارد مخالفت با احكام پيامبر مشاهده مى‌شود.

    جلد دوم این کتاب بر آيات فقهى قرآن متمركز شده است. مؤلف، همه آيات الاحكام را به صورت موضوعى مورد بحث و بررسى قرار مى‌دهد و به نكات فقهى این آيات اشاره مى‌نمايد.[۱]

    در جلد سوم نيز مؤلف ضمن تدارك برخى از مباحثى كه در جلد اول و دوم مناسب بوده كه مطرح شود و از نظر دور مانده است، به اوضاع عمومى فقه و فقاهت در عهد دوم مى‌پردازد و برخى از انحرافات فقهى دوران بنى امیه و خلفاى اموى را متذكر مى‌شود[۲].

    در ادامه به شرح حال فقيهان و مذاهب فقهى آنان مى‌پردازد و در این زمینه به فقيهان شهرهاى مختلف اسلامى، مانند فقيهان مدينه و مكه و يمن و غيره اشاره مى‌كند و در پایان به چگونگى شكل‌گیرى مذاهب چهارگانه اهل سنت و فقهاى آنان مى‌پردازد.


    پانويس


    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب