المذكر و المؤنث (السجستاني): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'المذكر و المؤنث (ابهام زدایی)' به 'المذكر و المؤنث (ابهام‌زدایی)'
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR73508J1.jpg | عنوان = المذكر و المؤنث | عنوان‌های دیگر = | پدیدآورندگان | پدیدآوران = ابو حاتم سجستانی، سهل بن محمد (نويسنده) ضامن، حاتم صالح (محقق) |زبان | زبان = عربی | کد کنگره = الف2م4 6131 PJ | موضوع = |ناشر | ناشر = د...» ایجاد کرد)
 
جز (جایگزینی متن - 'المذكر و المؤنث (ابهام زدایی)' به 'المذكر و المؤنث (ابهام‌زدایی)')
 
(۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۵: خط ۵:
| پدیدآورندگان
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[ابو حاتم سجستانی، سهل بن محمد]] (نويسنده)
[[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد]] (نويسنده)
[[ضامن، حاتم صالح]] (محقق)
[[ضامن، حاتم صالح]] (محقق)
|زبان
|زبان
خط ۲۵: خط ۲۵:
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
'''المذکر و المؤنث'''، از آثار قرائت‌شناس، قرآن‌پژوه، مفسّر، محدّث و ادیب بصری قرن سوم هجری قمری، [[سهل بن محمد بن عثمان بن یزید جُشَمی]]، معروف به [[ابوحاتم سجستانی]] (درگذشته 255ق)، چگونگی شناسایی تذکیر و تأنیث در اسامی و صفات و افعال زبان عربی را همراه با بیان مثال‌هایی از آیات قرآن و اشعار و امثال توضیح داده است. مدرس، مورخ، مصحح، محقق عراقی و ریاست بخش زبان عربی دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد، [[حاتم صالح ضامن]] (درگذشته 1434ق)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع مطالبش را تعیین کرده است.
{{کاربردهای دیگر|المذكر و المؤنث (ابهام‌زدایی)}}
'''المذکر و المؤنث'''، از آثار قرائت‌شناس، قرآن‌پژوه، مفسّر، محدّث و ادیب بصری قرن سوم هجری قمری، [[ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد|سهل بن محمد بن عثمان بن یزید جُشَمی]]، معروف به [[ابوحاتم سجستانی]] (متوفای 255ق)، چگونگی شناسایی تذکیر و تأنیث در اسامی و صفات و افعال زبان عربی را همراه با بیان مثال‌هایی از آیات قرآن و اشعار و امثال توضیح داده است. مدرس، مورخ، مصحح، محقق عراقی و ریاست بخش زبان عربی دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد، [[ضامن، حاتم صالح|حاتم صالح ضامن]] (متوفای 1434ق)، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع مطالبش را تعیین کرده است.


==هدف و روش==
==هدف و روش==
* نویسنده در مقدمه‌ ادبی خودش با اشاره به اینکه فصاحت زینت است و باعث افزایش ارزش آدمی می‌شود، افزوده است: سرآغاز فصاحت، شناسایی تأنیث و تذکیر است و این موضوع، حتی در مقایسه با «شناخت اعراب» نیز اهمیت بیشتری دارد... و (((مذکّر شمردن مؤنّث و مؤنّث قرار دادن مذکّر)))، در نظر هر عربی، چه اعراب را مراعات ‌کند چه نکند، از نشانه‌های عجم بودن و «زبان‌ندانی» است...<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص33-34</ref>.
* نویسنده در مقدمه‌ ادبی خودش با اشاره به اینکه فصاحت زینت است و باعث افزایش ارزش آدمی می‌شود، افزوده است: سرآغاز فصاحت، شناسایی تأنیث و تذکیر است و این موضوع، حتی در مقایسه با «شناخت اعراب» نیز اهمیت بیشتری دارد... و «مذکّر شمردن مؤنّث و مؤنّث قرار دادن مذکّر»، در نظر هر عربی، چه اعراب را مراعات ‌کند چه نکند، از نشانه‌های عجم بودن و «زبان‌ندانی» است...<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص33-34</ref>.
* [[حاتم صالح ضامن]]، چند ویژگی برای کتاب حاضر ذکر کرده است؛ از جمله:
* [[حاتم صالح ضامن]]، چند ویژگی برای کتاب حاضر ذکر کرده است؛ از جمله:
# عنایت خاصّ به آوردن شواهدی از قرآن کریم؛
# عنایت خاصّ به آوردن شواهدی از قرآن کریم؛
خط ۳۵: خط ۳۶:
# توجه به واژگان دخیل، مانند «طست» که مؤنّث و معرّب واژه فارسی «طشت» است؛
# توجه به واژگان دخیل، مانند «طست» که مؤنّث و معرّب واژه فارسی «طشت» است؛
# لحن‌ها و اشتباهات مردمان عوام را نیز مطرح کرده است؛
# لحن‌ها و اشتباهات مردمان عوام را نیز مطرح کرده است؛
# بسیاری از سخنان نحویان بصری را بیان کرده و بر گرایش ادبی خودش (مکتب نحوی بصریان) اصرار ورزیده و آرای نحویان کوفه را ردّ کرده و اسامی آنان را نیز به‌عمد به فراموشی سپرده است؛ مانند [[فرّاء]] که از او با تعبیر «زعم من لا أثق بروايته» و «قد رواه من لا أثق به»، یاد کرده است که بر بی‌اعتمادی دلالت دارد؛
# بسیاری از سخنان نحویان بصری را بیان کرده و بر گرایش ادبی خودش (مکتب نحوی بصریان) اصرار ورزیده و آرای نحویان کوفه را ردّ کرده و اسامی آنان را نیز به‌عمد به فراموشی سپرده است؛ مانند فرّاء که از او با تعبیر «زعم من لا أثق بروايته» و «قد رواه من لا أثق به»، یاد کرده است که بر بی‌اعتمادی دلالت دارد؛
# فراوانی استشهادها به آیات، روایات، امثال، اقوال، اشعار و رجزها<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص23-25</ref>.
# فراوانی استشهادها به آیات، روایات، امثال، اقوال، اشعار و رجزها<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص23-25</ref>.


خط ۴۷: خط ۴۸:
* اگر اسم مؤنّث، «هاء» تأنیث ندارد، در هنگام تصغیر «هاء» را به آن بیفزا؛ مانند «اُذُن» که «اُذَینَة» می‌شود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص102</ref>.
* اگر اسم مؤنّث، «هاء» تأنیث ندارد، در هنگام تصغیر «هاء» را به آن بیفزا؛ مانند «اُذُن» که «اُذَینَة» می‌شود<ref>ر.ک: متن کتاب، ص102</ref>.
* واژه «زوج» (جفت و همسر) برای زن و مرد هر دو، استفاده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص62</ref>.
* واژه «زوج» (جفت و همسر) برای زن و مرد هر دو، استفاده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص62</ref>.
* کاربرد کلمه «سلطان» گاهی مذکر و گاه مؤنّث است. از شخصی مورد وثوق شنیدم که می‌گفت: أتيتُ سلطاناً جائرةً و «قضت به عليك السلطانُ»<ref>ر.ک: همان، ص134</ref>؛ یعنی برای سلطان ، فعل و نعت مؤنّث آورده است.
* کاربرد کلمه «سلطان» گاهی مذکر و گاه مؤنّث است. از شخصی مورد وثوق شنیدم که می‌گفت: أتيتُ سلطاناً جائرةً و «قضت به عليك السلطانُ»<ref>ر.ک: همان، ص134</ref>؛ یعنی برای سلطان،  فعل و نعت مؤنّث آورده است.


==پانویس==
==پانویس==
خط ۶۰: خط ۶۱:
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]


[[رده:مقالات بازبینی نشده2]]
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)‎‏]]
 
[[رده:مقالات بازبینی شده2 فروردین 1403]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محمد خردمند]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محمد خردمند]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محسن عزیزی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محسن عزیزی]]