قفطی، علی بن یوسف
جمال‌الدين قاضى الاكرم ابوالحسن على بن يوسف بن ابراهيم شيبانى قفطى (568-646ق)، كه نسب او به «بكر بن وائل» مى‌رسد كاتب و مورخ مصرى و از رجال و وزراء و حكام ايوبى حلب به شمار مى‌رود.
| نام | قفطی، علی بن یوسف |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابن القفطی
ابن قفطی قاضی الاکرم |
| نام پدر | ابوالحجاج يوسف |
| متولد | 568ق |
| محل تولد | قفط - مصر |
| رحلت | 646 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | إنباه الرواة علی أنباه النحاة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02162AUTHORCODE |
او كه به «قاضى الاكرم» مشهور است،
ولادت
در سال 568ق، در شهر «قفط» در مصر عليا، به دنيا آمد. مادرش زنى از باديه عرب از قبيله بلى و از قضاعه، زنى صالحه و اهل عبادت و پدرش ابوالحجاج يوسف معروف به «القاضى الاشرف» دبيرى شايسته بود.
تحصیلات
ابوالحسن قفطى، در قاهره (مصر) پرورش يافت و در آنجا در تمام علوم، از جمله نحو و لغت و فقه و حديث و علم قرآن و اصول و منطق و رياضيات و نجوم و تاريخ و جرح و تعديل بهره‌هاى فراوان برد و زمانى كه پدرش از سوى ملك العزيز عثمان، فرزند صلاح‌الدين ايوبى، والى بيت‌المقدس شد، جمال‌الدين ابوالحسن نيز، به همراه پدر در سال 591ق به بيت‌المقدس رفت. وقتى كه بزرگان آنجا شرافت و همت بلند او را ديدند، خواستند كه براى كارهاى مملكت، او را بگمارند، ولى قبول نكرد تا زمان ملك افضل على، فرزند ديگر صلاح‌الدين كه ناچار با سپاهيان او و به همراهى والى قدس و نابلس، فارس‌الدين ميمون قصرى از بيت‌المقدس رفت و در حلب به ملك ظاهر ملحق شد...
در حلب، بعد از مدتى، با اصرار «والى قدس» وزارت را بر عهده گرفت. او چون به نحو عالى از عهده اين مقام برآمد، اين بود كه ملك ظاهر هم، خزانه خود را به دست او داد. ابوالحسن، با اين مسئوليت‌هاى بزرگ و در عين اينكه با اكراه، امور ديوان مملكت را بر عهده گرفته بود، ولى در خانه سرگرم تأليف بود و از خود آثار زيادى برجاى گذاشت. او مردى باسخاوت بود و چهره‌اى خندان داشت. بسيار به گردآورى كتاب علاقه‌مند بود. كتابخانه‌اى را كه خودش تهيه كرده بود، هيچ‌كس مثل او نداشت. قفطى با «ياقوت حموى» معاصر بود و ياقوت بعد از فرار از دست مغولان به او نامه نوشت و با او مراوده داشت. ابوالحسن على قفطى، در سال 608 به حج رفت.
وفات
در سال 646ق، در سن 78 سالگى از دنيا رفت.
آثار
- تاريخ الحكماء؛
- الدر الثمين فى اخبار المتيمين؛
- انباه الرواة على انباه النحاة؛
- اخبار المصنفين و ما صنفوه؛
- تاريخ مصر من ابتدائها الى ملك صلاح‌الدين اياها (در شش مجلد)؛
- الكلام على الموطأ؛
- الانياس فى اخبار آل مرداس؛
و...