اصفهانی، ابوطالب بن محمد
ابوطالب بن محمد اصفهانی (1116-1221ق)، معروف به ابوطالب لندنی و میرزا ابوطالب خان، جهان‌گرد ایرانی‌الاصل ساکن هندوستان در قرن دوازده و سیزده قمری و صاحب آثاری متعدد، از جمله: «مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابوطالب خان».
| نام | اصفهانی، ابوطالب بن محمد |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | حاجی محمدبیک خان تبریزی اصفهانی |
| متولد | 1166ق |
| محل تولد | لکهنو هند |
| رحلت | 1221ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابوطالب خان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05122AUTHORCODE |
تولد
میرزا ابوطالب خان، معروف به ابوطالب لندنی، فرزند حاجی محمدبیک خان تبریزی اصفهانی، در سال 1166ق، در لکهنو هند زاده شد.
خاندان
وی مسلمان‌زاده‌ای ایرانی‌تبار است که در دامان یکی از حکمرانان مسلمان هند شرقی پرورش یافته است.
ابوطالب خان تا چهارده سالگی در لکهنو پرورش یافت و ادب آموخت. از نوشته‌های وی چنین برمی‌آید که پدرش در عهد نادرشاه - در اصفهان - خطایی مرتکب شده و از ترس نادرشاه به هند گریخته، در آن دیار به خدمت حکمرانی مسلمان پیوسته و در زمینه دیوان‌سالاری صاحب مال و مقام گردیده است.
تحصیلات
میرزا ابوطالب چنان‌که خود نوشته در آغاز جوانی از نواب شجاع‌الدوله، هم مددخرج مکتب دریافت می‌کرده و هم زیر نظر وی تعلیم یافته و ادب آموخته است. در جوانی با رمز و راز حکمرانی و آیین کشورداری آشنا شده و از فوت و فن دبیران دیوانی سر درآورده و از ذوق شعر و شاعری نیز برخوردار بوده است.
تیزهوشی و زبان‌آوری و موقع‌شناسی، او را در طی مراحل اوج و ترقی مدد رساند، اما به روال رایج در تمام کشورهای تحت سلطه استعمار، میوه وجود او نصیب بیگانگان گشت و وی به خدمت آنان درآمد و در زمره کارگزاران کمپانی هند شرقی جای گرفت و در جهت منافع انگلیس در آن دیار گام برمی‌داشت.
مسافرت
وی در پی توصیه شرق‌شناسی انگلیسی، راهی لندن می‌شود. سفر وی از کلکته به لندن با کشتی آغاز می‌گردد و میرزا پس از سیصدوپنجاه روز به لندن می‌رسد. وی در لندن با استقبال گرم آشنایان انگلیسی خود مواجه می‌شود. کار نوازش و دلجویی از وی در لندن تا بدان حد بالا می‌گیرد که از طریق روزنامه، لقب «شاهزاده ایران» به او می‌دهند و شهره شهرش می‌کنند.
این مسافر به گفته خودش دو سال و پنج ماه و پانزده روز در لندن ماندگار می‌شود و سرانجام در روز هفتم صفر سال 1217ق، از لندن خارج می‌شود و پس از یک سال و دو ماه و هشت روز راهپیمایی، روز پانزدهم ربیع‌الثانی 1218ق، به کلکته می‌رسد و سرگرم تدوین سفرنامه خود می‌شود[۱].
وفات
میرزا ابوطالب سرانجام در سال 1221ق، در لکهنو درگذشت.
آثار
- دیوان حافظ شیرازی (ترتیب و تهذیب)؛
- تذكره حديقة الأفكار؛
- رساله در علم اخلاق؛
- رساله در مصطلحات موسیقی؛
- رساله در فنوق خمسه طب؛
- رساله در علم عروض و قافیه؛
- لب السير و جام جهان‌نما؛
- تفضيح الغافلين؛
- قصیده فلکیه، مطابق رأی فرنگ جدید به‌همراه مثنوی و قصیده در تعریف لندن و مرثیه تفضل حسین خان و غزلیات و رباعیات متعلق به قیام لندن؛
- مسیر طالبی[۲].
پانویس
منابع مقاله
خدیوجم، حسین، «مسیر طالبی»، تألیف ابوطالب بن محمد اصفهانی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ چهارم، 1383ش.