حبیبی، حسن
حسن حبیبی (1315-1391ش)، نویسنده، مترجم، سیاست‌مدار و دولتمرد در جمهوری اسلامی و دارای مدرک دکترای جامعه‌شناسی و حقوق.
تولد
حسن حبیبی در سال 1315ش، در تهران به دنیا آمد.
تحصیلات
پیش از آنکه به سن مدرسه برود، خواندن و نوشتن را آموخته و خواندن قرآن را شروع کرده بود و از اشعار فردوسی، سعدی و حافظ، ابیاتی را از حفظ داشت.
کلاس اول و دوم را در یک سال خواند و در سال‌های بعد در کنار درس مدرسه، درس‌های دیگر را که در حوزه‌های علمیه معمول بود، به‌خصوص در تابستان نزد پدرش و یکی دو تن از مدرسان حوزه فراگرفت.
حبیبی در ۱۳۳۵ خورشیدی وارد دانشگاه شد. در آنجا هم‌زمان در ۲ رشته حقوق و ادبیات، مشغول تحصیل شد. در همان سال نخست دانشگاه برای تمرین زبان عربی، اقدام به ترجمه ۲ کتاب «آداب المتعلمين» و «منية المريد في آداب المفيد و المستفيد» که از کتاب‌های مهم اخلاقی هستند، کرد. در آن زمان احسان نراقی، مسئول مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی ایران شده بود و حبیبی را به آنجا برد تا اینکه مدتی بعد، از همین مؤسسه بورس تحصیلی گرفت و راهی فرانسه شد. در دانشگاه سوربن، دکترای حقوق و جامعه‌شناسی را اخذ کرد. عنوان رساله دکترای جامعه‌شناسی حبیبی، «جامعه ایران بر اساس و از منظر رویه قضایی» بود و رساله دکترای حقوق وی نیز با موضوع «امامت در حقوق شیعه»، دفاع شد؛ رساله‌ای که بعدها کمک شایانی به وی در تدوین پیش‌نویس قانون اساسی کرد[۱].
وی مقالات زیادی در زمینه‌هایی مانند سینمای کودک و نوجوان، گفتار درباره پیاژه و یا زبان حقوقی تحریر نموده است که در دانشگاه‌ها و آکادمی‌های کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز مطرح و برخی در مجلس‌ها عنوان و به چاپ رسیده است، ولی هنوز در یک جا جمع‌آوری نشده است.
مناصب و مسئولیت‌ها
- عضو و سخنگوی شورای انقلاب؛
- وزیر فرهنگ و آموزش عالی؛
- نماینده تهران در دوره اول مجلس شورای اسلامی؛
- وزیر دادگستری؛
- عضو شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و عضو هیئت‌رئیسه آن (1368)؛
- عضو حقوق‌دان شورای نگهبان (1380-1368)؛
- معاون اول رئیس‌جمهوری اسلامی ایران (1380-1368)؛
- نخستین رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛
- رئیس کمیسیون فرهنگ تعلیمات و تحقیقات مجلس شورای اسلامی (دو سال اول و دوره اول)؛
- عضو شورای عالی آموزش و پرورش (در سمت وزیر فرهنگ و آموزش عالی)؛
- استاد دانشگاه؛
- عضو ستاد انقلاب فرهنگی؛
- رئیس کمیسیون لوایح؛
- رئیس کمیسیون فرهنگی هیئت دولت؛
- رئیس هیئت‌امنای فرهنگستان‌های جمهوری اسلامی ایران؛
- عضو هیئت نمایندگی ایران در کنفرانس عمومی یونسکو (1987)؛
- عضو کمیته دهه جهانی توسعه فرهنگی یونسکو (1989-1987)؛
- مؤسس و رئیس بنیاد ایران‌شناسی؛
- عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛
- عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام؛
- عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی؛
- عضو هیئت‌امنای کتابخانه مجلس شورای اسلامی؛
- عضو کمیسیون ملی یونسکو (ایران)؛
- عضو دیوان دائمی داوری (لاهه).
جوایز و نشان‌ها
از نشان‌ها و جوایزی که به حسن حبیبی اهدا شده است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دکترای افتخاری جامعه‌شناسی دانشگاه تهران؛
- نشان عالی استقلال؛
- استادی افتخاری دانشگاه دولتی ترکمن (ترکمنستان)؛
- استادی افتخاری دانشگاه علوم انسانی بیشکک (قرقیزستان)؛
- مدال دانشگاه دولتی تفلیس (گرجستان)؛
- دکترای افتخاری آکادمی علوم ارمنستان؛
- دکترای افتخاری دانشگاه دولتی تاجیکستان[۲].
وفات
دکتر حسن حبیبی، در بامداد دوازدهم بهمن 1391ش، بر اثر ایست قلبی، در بیمارستان شهید باهنر تهران درگذشت[۳].
آثار
ایشان در طول خدمت و تحصیل خود، به ترجمه و تألیف اثرهای مختلفی در زمینه‌های حقوق، جامعه‌شناسی، فلسطین، جنگ و... دست زده است؛ آثاری همچون:
- اسلام و بحران عصر ما؛
- امامت در حقوق شیعه؛
- ترجمه تقسیم کار اجتماعی؛
- ترجمه کتاب آداب المتعلمين؛
- ترجمه کتاب اخلاق نظری و علم آداب؛
- ترجمه کتاب استعمار صهیونیستی در فلسطین؛
- ترجمه کتاب اسلام و مسلمانان در روسیه؛
- ترجمه کتاب المنقذ من الضلال؛
- ترجمه کتاب دو سرچشمه اخلاق و دین؛
- ترجمه کتاب دیالکتیک و جامعه‌شناسی؛
- ترجمه کتاب سون تزو؛
- ترجمه کتاب عهدین، قرآن و علم؛
- ترجمه کتاب منية المريد في آداب المفيد و المستفيد؛
- ترجمه مبانی جامعه‌شناسی حقوقی گورویچ؛
- جامعه ایران بر اساس و از منظر رویه قضائی؛
- جامعه‌شناسی حقوقی؛
- جامعه، فرهنگ، سیاست؛
- کتاب حسب‌حال یا دو کوه؛
- مجموعه کرامه؛
- مجموعه مقالات در آیینه حقوق؛
- مقاله انقطاع فرهنگی؛
- مقاله فرهنگ استعماری و روابط بین‌المللی؛
- مقاله نظام اسلامی بر مبنای فقاهت یا التقاط؛
- مقاله یادداشت‌هایی درباره هنر؛
- منطق حقوقی و انفورماتیک؛
- مولوی، انسان متعهد[۴].
پانویس
منابع مقاله
- پایگاه اینترنتی خبرگزاری جمهوری اسلامی
- پایگاه اینترنتی مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
- پایگاه راسخون