رساله بیخ چینی
رساله بيخ چينى تألیف حكيم عمادالدين محمود بن مسعود شيرازى اولين نگاشته طبى پيرامون خواص، طبايع و منافع چوب چينى است.
| رساله بیخ چینی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عبدالباری، ارشد حسین (مقدمه نويس)
عمادالدین شیرازی، محمود بن مسعود (نویسنده) اصفهانی، محمدمهدی (مقدمه نويس) |
| ناشر | دانشگاه علوم پزشکی ايران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | بیخ چینی - مصارف درمانی گیاهان دارویی - چین |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | RS 160 /ش9ر5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين رساله به دستور شاه طهماسب صفوى[۱] در ماه مبارک رمضان سال 993ق به رشته تحرير درآمده است.[۲]
ساختار
رساله مشتمل بر يك مقدمه و هفت فصل است. مقدمه در بيان چگونگى اكتشاف بيخ چينى است. در فصول رساله نيز به ترتيب طبيعت، منافع، شرائط خوردن،، تفاوت امزجه در خوردن اين دارو، مقدمات خوردن، ترتيب خوردن و استعمال بيخ چينى مورد بحث قرار گرفته است. در اين ميان بخش منافع و خواص بيخ چينى بيشترين حجم كتاب را به خود اختصاص داده است.
گزارش محتوا
چنان كه بيان شد اين رساله اولين نگاشته پيرامون بيخ چينى است بنابراین اهميت اين اثر اولاً در قدمت و پيشگامى آن در پرداختن به يك موضوع پزشکى است و ثانياً نشان‌گر قوت و ضعف مؤلف در پرداختن به موضوعى است كه پيش از او كسى به آن نپرداخته است چرا كه وى نمى‌تواند از آراء و نظريات ديگران بهره ببرد بلكه خود مؤلف مى‌بايست تحقيقات و تجربيات شخصى‌اش را به تحرير درآورد.
بنابراین اين دو جهت باعث شده كه اولاً اين رساله بسيار مختصر باشد و ثانياً در آن با نقل قول و كنكاشهاى علمى و نقد و انتقادات مواجه نمى‌شويم.
خصوصيت ديگر اين اثر نثر روان و ساده مؤلف در پرداختن به موضوع است و اين امر باعث شده كه اين رساله براى عموم قابل فهم و استفاده باشد.
وضعيت كتاب
اين اثر به اهتمام حكيم عبدالبارى و حكيم ارشد حسين در سال 2001م توسط مجله علمى دانشگاه همدرد هندوستان در 42 صفحه منتشر شده است. دو محقق مذكور ديباچه مفصلى به زبان انگليسى پيرامون زندگى و آثار مؤلف و نيز بررسى رساله بيخ چينى نگاشته‌اند كه ارزش اين اثر را دو چندان مى‌نمايد.
افست اين اثر به سال 1383ش توسط مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکى، طب اسلامى و مكمل دانشگاه علوم پزشکى ايران با مقدمه‌اى كوتاه به قلم آقاى دكتر محمّد مهدى اصفهانى منتشر شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب