كامل بهائی
کامل بهائی، اثر عمادالدین حسن بن علی‌محمد بن علی بن طبری، با تحقیق و تصحیح اکبر صفدری قزوینی، کتابی است در مورد سقیفه و مسائل مربوط به آن که به زبان فارسی و در قرن هفتم هجری نوشته شده است.
| کامل بهائی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صفدری قزوینی، اکبر (مصحح) طبرسی، حسن بن علی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کامل السقیفه |
| ناشر | مرتضوی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-92839-5-1 |
| موضوع | سقیفه بنی ساعده
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - امامت |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 223/54 /ط2ک2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
نویسنده که از معاصران خواجه نصیر طوسى است، کتاب را به دستور وزیر بهاءالدین محمد، فرزند وزیر شمس‌الدین جوینى صاحب دیوان و حاکم اصفهان در دولت هولاکوخان نگاشته است و ازاین‌رو، به «کامل بهایى» شهرت یافته است[۱]
نام دیگر این کتاب «كامل السقيفة» است. این کتاب در مدت دوازده سال نگارش یافته و تاریخ پایان تألیف کتاب، سال 675ق، است[۲]
اهمیت کتاب
این کتاب از جمله آثار شناخته‌شده طبری است که مورد استناد و استفاده بسیاری از محققان خاصه قرار گرفته است[۳]
سخن بزرگان پیرامون کتاب
خوانساری در مورد این کتاب می‌نویسد: «کامل بهائی دارای سه هزار بیت است... و دارای اخبار معتبر به عربی و حکایات مفید به فارسی است»[۴]
ساختار
کتاب با سه مقدمه از اکبر صفدری قزوینی، ناشر و مصحح آغاز و مطالب در یک دیباچه، بیست‌وهشت باب و یک خاتمه، در یک مجلد، تنظیم شده است.
از آنجا که متن کتاب مربوط به قرن هفتم است، نثر آن سنگین و دارای لغاتی دشوار و دیرفهم می‌باشد.
گزارش محتوا
در مقدمه نخست، به شرح حال نویسنده پرداخته شده[۵]و در مقدمه دوم، نگاهی کوتاه به شرایط تاریخی زمان تألیف کتاب و خانواده جوینی شده[۶]و در مقدمه مصحح، به اقدامات تصحیحی کتاب، اشاره مختصری شده است[۷]
از جمله مباحث مطرح‌شده در کتاب می‌توان به اقسام علم، اقسام نعمت، مذاهب متعدد، دلایل امامت امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان او(ع)، ویژگی‌های مغایر با امامت، فضیلت‌های ساختگی و برپایی سقیفه اشاره کرد.
نویسنده، کتاب حاضر را در پیرامون حقوق ازدست‌رفته حضرت شاه ولایت و سایر ائمه معصومین(ع) و اولاد آن حضرت در امر زمامداری مسلمین به رشته تألیف کشیده و به نوبه خود داد سخن داده است[۸]
نویسنده، این کتاب را ابتدا به‌طور علمی و به عبارتی مشکل نوشته بوده، ولی بعد تجدید نظری نموده و آن را به عبارت رسا و ساده برگردانیده است؛ چنان‌که خود در خاتمه کتاب می‌گوید: «و اول وضع این کتاب را بر الفاظ مشکل و عویص جمع کردم، اما چون نظر کردم در حیز تقلیل افاده و استفاده یافتم، ثانیا صلاح در آن دیدم که تبدیل کنم عویصات را به واضحات و معضلات را به مبینات تا فائده آن در زمین عجم عام گردد و در اکناف عالم شایع شود»[۹]
در پایان می‌توان گفت که این کتاب همواره یکی از مدارک بشمار می‌رفته؛ زیرا برخی از مطالب تاریخی و نکات کلامی در آن دیده می‌شود که منحصر به آن است و فقط باید از آن گرفت. به‌علاوه موضوعات جالب و تحقیقات مطلوبی نیز در خلال بحث‌های مختلف آمده است که بسیار دلپذیر و پرمغز می‌باشد؛ با این وصف مانند هر کتاب دیگر برخی از نقل‌های آن، مورد اعتماد دانشمندان محقق واقع نشده و با تردید و دیده انتقاد بدان می‌نگرند. درعین‌حال جای گفتگو نیست که کتاب مزبور یکی از بهترین کتب کلامی و تاریخی شیعه است و مؤلف از این راه خدمتی بس بزرگ به آئین پاک تشیع نموده است[۱۰]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب و منابع مورد استفاده محقق، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۱]، به توضیح و تشریح برخی از کلمات متن پرداخته شده است[۱۲]
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- دوانی، علی، «با مفاخر اسلام آشنا شویم - قرن هفتم هجری/ عمادالدین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 7، شهریور 1340 (5 صفحه، از 25 تا 29).
- پورامینی، محمدامین، «دختری یتیم از آل محمد در شام»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: فرهنگ کوثر، شماره 69، فروردین 1386 (8 صفحه، از 53 تا 60).
- مایل هروی، نجیب، «اربعین طبری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: مشکوة، شماره 12 و 13، پاییز و زمستان 1365 (31 صفحه، از 110 تا 140).