پاسداران وحی
پاسداران وحی، کتابی است تاریخی - کلامی و با موضوع امامت. این اثر فارسی تألیف محمد فاضل لنکرانی و شهاب‌الدین اشراقی است. پاسداران وحى مشتمل بر مباحثی درباره مقام امامت، علم امام و آگاهی امام حسین(ع) نسبت به واقعه کربلاست. نویسنده بخشی از این کتاب را به انگیزه پاسخ به برخی اشکالات کتاب شهید جاوید اثر نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی نوشته است.
| پاسداران وحي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فاضل موحدی لنکرانی، محمد (نويسنده)
خلجی، محمدتقی (نويسنده) اشراقی، شهاب‌الدین (نويسنده) |
| ناشر | مرکز فقهي ائمه اطهار عليهم‌السلام |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1387ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-7709-82-8 |
| موضوع | امامت - جنبههای قرآنی
حسين بن علي(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - نقد و تفسير خاندان نبوت در قرآن علم امام |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
ساختار
کتاب دارای مقدمه‌ای به قلم محمدجواد فاضل لنکرانی، فهرست مطالب، سرآغازی به قلم محمدتقی خلجی، مقدمه نویسندگان و محتوای مطالب در هفت فصل می‌باشد. نویسنده از هفتاد و یک اثر به‌عنوان منبع استفاده کرده است؛ از جمله: قرآن کریم، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، الهیات شفای بوعلی، مروج الذهب و معادن الجوهر مسعودی، ملل و نحل شهرستانی، مقتل الحسين خوارزمی، عيون أخبار الرضا و کمال‌الدين و تمام النعمة صدوق، رجال کشّی، اصول و فروع کافی، اختصاص و امالی مفید، احتجاج طبرسی، تفسیر عیاشی، مجمع البيان طبرسی، الملهوف علی قتلی الطفوف ابن طاوس، وسائل الشيعة شیخ حر عاملی، الغدير علامه امینی و...
گزارش محتوا
مقدمه کتاب را محمدجواد فاضل لنکرانی، فرزند آیت‌الله فاضل، نوشته است. او در مقدمه، تأکید می‌کند که امامت از اصول دین است و شاهدی بر این مطلب از مرحوم نراقی می‌آورد و از محقق و بازنویس کتاب تشکر می‌کند[۱]
نویسنده‌ی سرآغاز، آموزه امامت را فعال‌ترین حوزه فکری مسلمانان می‌شمارد. او به روایتی از امام رضا(ع)، کلامی از شیخ طوسی و حدیثی از امام صادق(ع) در این‌باره تمسک می‌کند. وی در میان روایات و وقایع دال بر امامت، یوم‌الدار و غدیر خم را دارای اهمیت ویژه‌ای می‌داند[۲]
او در سرآغاز از عصمت امامان(ع)، ضرورت وجود امام و وصیت پیامبر(ص) در این‌باره، مهم‌ترین نقش دینی امام(ع) که همان جانشینی پیامبر خدا در امور دنیوی و اخروی است و بیان این امر که این مسئله بنیاد اختلافات شیعه و سنی است، صحبت می‌کند. خلجی توضیح مفصلی درباره حدیث ثقلین می‌دهد، سپس از یکسانی ظاهری انسان‌ها و تفاوت معنوی آنان سخن می‌گوید و بیان می‌دارد که همین امر است که برخی را به این اشتباه انداخته که پیامبری که مانند ابوجهل غذا می‌خورد و در بازارها راه می‌رود، چه فرقی با او می‌تواند داشته باشد؟ او می‌گوید: همین نوع نگاه درباره علی(ع) هم پیش آمده. وی با رد این نوع نگاه و تأیید سخنش با تمسک به خطبه 2 نهج‌البلاغه جایگاه اهل‌بیت(ع) را با هیچ‌کس قابل قیاس نمی‌داند و می‌نویسد: چراغ مُرده کجا؟ شمع آفتاب کجا[۳]
نویسنده در مقدمه با کنار هم چیدن سه مقدمه: جهانی و جاودانه بودن هویت آیین اسلام، پایان‌بخش بودن نبوت محمد(ص) نسبت به زنجیره انبیا و حیات محدود جسمانی پیامبر اسلام(ص) برخلاف آیین جاودانی‌اش، بر لزوم پیگیری رسالت او در قالب امامت استدلال می‌کند و نشان می‌دهد که مسئله امامت در اسلام به جدی‌ترین صورت از آغاز دعوت پیامبر(ص) تا روز رحلت، مطرح بوده و جزو ارکان اصلی اسلام قرار داده شده؛ چنان‌که شیعه نیز چنین عقیده‌ای دارد و امامت را از اصول دین می‌شمارد[۴]
در فصل اول درباره اولوالامر بحث می‌شود و با نگاهی گذارا به روایات، بیان می‌شود که اولوالامر چه کسانی هستند[۵]
فصل دوم، آیه ولایت را شرح می‌دهد. نویسنده بیان می‌کند که به‌خاطر جلوگیری از هرج و مرج، سرپرستی مؤمنان برعهده پیامبر و شماری از مؤمنان دیگر قرار داده شده و ضمیر «کُم» در «إنما وليكم...» به همه مسلمانان رجوع می‌کند؛ یعنی گذاشتن سرپرستی همه مؤمنان برعهده همه مؤمنان به‌طور عام، لغو و بیهوده و از ساحت حکمت الهی که در موقعیت تشریع ولایت و سرپرستی برای امت است به‌دور است. او هشت روایت را به این آیه ضمیمه می‌کند و نتیجه پیوست آیه با روایات مذکور را چنین بیان می‌کند:
- امامان شیعه مانند پیامبر(ص) هدایتگر مردمند؛
- آموزه‌های قرآنی، بیانگر طرحی است که بر اساس آن جامعه دینی تدبیر می‌شود؛
- امامان شیعه هم مانند پیامبر(ص) نباید در انجام رسالتی که بر دوش دارند کوتاهی ورزند؛
- بازخواست از آنها در قبال مسئولیتی که برعهده دارند؛
- امامان دارای فهم معصومند؛ یعنی فهم معیار و آشنای به کتاب الهی[۶]
در فصول بعدی کتاب درباره موارد ذیل بحث می‌شود: امامت ابراهیم(ع) و درخواست‌های او از خداوند؛ رهبری و فرماندهی طالوت، توضیح آیه اصطفاء و بیان اینکه آل ابراهیم به قرینه خطاب پیامبر(ص) به علی(ع) در روایتی و قرائت آیه اصطفاء از زبان امام حسین(ع) در کربلا برای لشکر دشمن، همان امامان معصومند؛ نگاهی به آیات علم غیب درباره پیامبران و بیان علم امام(ع) و آگاهی‌اش از علم غیب بر مبنای روایات؛ مسئله عاشورا و امام حسین(ع) و بیان خطاهای نویسنده کتاب شهید جاوید در تبیین این مسئله[۷]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و کتابنامه در پایان کتاب ذکر شده است. در مقدمه آمده که کتاب حاضر به‌خاطر گذشت زمان و درعین‌حال اقبال مخاطبان به آن، احتیاج به ویرایش پیدا کرده که این امر در زمان حیات نویسنده به دست محمدتقی خلجی صورت گرفته است و مقابله متن جدید و قدیم توسط محمدرضا فاضل کاشانی انجام شده است[۸]
بازنویس کتاب، در پایان سرآغاز متذکر می‌شود: این کتاب نوشته آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی و آیت‌الله اشراقی در حوزه امامت است که پس از بازنویسی و تکمیل، پانوشت، سرآغاز، تنظیم مطالب و جابه‌جایی پاره‌ای از آنها به همان نام منتشر شده است. اساس کار وی در بازنویسی بر این بوده که با حفظ مباحث مطرح‌شده، افزون بر فهرست آیات و منابع روایات، مطالب کتاب به‌گونه‌ای مطرح شود که فهم آن برای همه، به‌ویژه جوانان سهل و هموار باشد و برای همین در بازنویسی از تکراری که در برخی مباحث کتاب بوده، خبری نیست. سرآغاز و پانوشت‌ها صرفا برای توضیح بیشتر متن کتاب آمده است[۹]
این کتاب با عنوان «حماة الوحي» به عربی ترجمه شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.