رشحات سنية في شرح دعاء کميل

رشحات سنية في شرح دعاء كميل، اثر کامل حسن صفوانی قطیفی، شرحی عمیق و تفصیلی بر دعای کمیل است.

رشحات سنية في شرح دعاء کميل
پدیدآوران	صفوانی قطیفی، کامل حسن (نويسنده)
ناشر	دار الهدی
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1390ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-497-357-4
موضوع	دعای کمیل - نقد و تفسیر
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ص‎‏7 269/502 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

انگیزه نگارش

هدف از نگارش این کتاب، ارائه فهم و تبیین عمیق‌تری از این دعای مهم است.

اهمیت کتاب

این کتاب، اثری مهم و ارزشمند است؛ زیرا به شرح عمیق و مبسوط یکی از مهم‌ترین ادعیه شیعه می‌پردازد، جایگاه و حقیقت دعا را تبیین می‌کند، معارف اعتقادی و اخلاقی نهفته در دعا را با استناد به قرآن و روایات شرح می‌دهد و در نهایت به شناخت بهتر خداوند و مسیر تقرب به او از طریق دعا کمک می‌کند.

ساختار و محتوای کتاب

کتاب با مقدمه مؤسسه کوثر آغاز شده است، در این مقدمه، نخست، به اهمیت احادیث نبوی و کلمات اهل‌بیت(ع) و توجه علما به این معارف اشاره شده و از شرح مبسوط مؤلف بر دعای کمیل سخن به میان آمده است و سپس مطالب متنوعی در ذیل عناوین مختلف، عرضه شده است؛ به شرح زیر:

• دعا نزد اهل‌بیت(ع): این بخش، به اهمیت دعا در شریعت اسلامی می‌پردازد و دعا را حالت توجه و ارتباط بنده با خداوند معرفی می‌کند. همچنین به جایگاه بلند دعا در منظومه تشریع اسلامی و ارتباط اهل‌بیت(ع) با این جنبه شریعت اشاره می‌کند.
• معنای دعا و حقیقت آن.
• فضلیت دعا و اهمیت آن: شامل اهمیت دعا در اسلام و ذکر روایات متعدد در این زمینه (مانند مغز عبادت بودن، محبوب‌ترین اعمال، کلید اجابت و رحمت، ستون دین و سلاح مؤمن، شفای هر درد و دافع بلا).
• اخلاص در دعا به‌عنوان شرط اصلی قبولی آن.
• شروط و آداب دعا (مانند ایمان به خدا، ناامیدی از غیر خدا، ممکن بودن مطلوب، عمل صالح، ادای حقوق مردم، طهارت، حضور قلب، حسن ظن به خدا، تمجید و ثنای الهی، صلوات بر پیامبر(ص) و آل او، رقت قلب و گریه، صدقه قبل از دعا، تعمیم در دعا، دعا در اوقات و اماکن خاص).
• ارتباط دعا با عبودیت و بندگی.
• دو بال دعا: خوف و رجا (ترس و امید).
• جایگاه و اهمیت دعا نزد اهل‌بیت(ع).
• مفهوم حب الهی در دعاهای اهل‌بیت(ع).
• دعا به مأثور: اهمیت و نقش تربیتی دعاهای اهل‌بیت(ع).
• دعای کمیل: شامل معرفی دعای کمیل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ادعیه، اهمیت و محتوای کلی دعای کمیل و ذکر تلاش علما و محققین در شرح این دعا .

پس از مطالب مزبور، در ذیل عناوین متعدد و متنوعی، درباره کمیل بحث می‌شود؛ به شرح زیر:

◦ مباحثی درباره کمیل بن زیاد (شخصیت، تاریخچه، شهادت، ولایت).

◦ نقل روایت دعای کمیل و نحوه رسیدن آن به کمیل از امیرالمؤمنین(ع).

◦ نقل روایت سؤال کمیل از امیرالمؤمنین(ع) درباره «الحقيقة» و پاسخ ایشان به‌عنوان مقدمه‌ای بر معارف دعا.

◦ لمحه‌ای از وصایای امیرالمؤمنین(ع) به کمیل.

سپس شرح دعای کمیل آغاز می‌گردد که این، بخش اصلی کتاب و شامل شرح عبارات دعای کمیل به‌صورت فقره‌به‌فقره یا موضوعی است. این شرح، شامل تبیین مفاهیم مختلف دعا می‌باشد، مانند:

◦ شرح بسمله (بسم الله الرحمن الرحيم).

◦ شرح فقرات ابتدایی دعا، مانند: «أسألك برحمتك التي وسعت كل شيء» و مباحث مرتبط مانند رحمت الهی، قدرت و جبروت الهی، اسماء و صفات الهی (مانند اسماء الحسنی، اسم اعظم)، علم الهی.

◦ شرح فقرات مربوط به طلب مغفرت و اشاره به «الذنوب التي تهتك العصم» و «الذنوب التي تنزل النقم» و انواع گناهان و آثار سوء آن‌ها.

◦ شرح فقرات مربوط به تقرب به‌سوی خداوند و مفهوم ذکر.

◦ مباحث مرتبط، مانند شفاعت، جود و کرم الهی، شکر، آداب درخواست (مانند تواضع).

◦ مباحث اخلاقی مطرح‌شده در دعا، مانند: تسامح و مدارا، رحمت و رأفت، قناعت، تواضع و خشوع.

◦ بررسی اسباب و عوامل فقر و غنا و قناعت.

◦ بحث از شدائد و امتحانات الهی.

◦ مفهوم ثواب و پاداش.

◦ بحث از سلطنت و عظمت خداوند.

◦ مباحث مربوط به آفرینش و نظم هستی و زمان (مانند خلقت انسان در مراحل مختلف، معنای حیات و موت، عالم برزخ و قیامت).

◦ بحث از علوّ و جایگاه الهی.

◦ بحث از مکر الهی.

◦ بحث از عدم اکراه در دین.

◦ بحث از فرار از عذاب الهی و گناه.

◦ بحث از قبح گناه و آثار آن.

◦ بحث از توبه و استغفار.

روش شرح

بر اساس عناوین و مباحثی که در بخش «ساختار و محتوا» ارائه شد، می‌توان گفت: روش شارح، روشی است استوار بر منابع اصیل اسلامی (قرآن و روایات)، جامع از نظر پوشش ابعاد مختلف معارف دینی (اعتقادی، اخلاقی و عرفانی(، تفصیلی در شرح فقرات دعا و با اسلوبی علمی، روان و جذاب که هدف آن تبیین عمیق معانی دعای کمیل و جایگاه دعا در شریعت و رابطه بنده با خداست.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.