رسائل في الاجتهاد و التقليد و قاعدة لاضرر و ولاية الفقيه: تفاوت میان نسخه‌ها

#:روایات بسیار زیادی درباره این قاعده، وارد شده است، به‌گونه‌ای که فخرالدین در «الإيضاح» در باب رهن، ادعای تواتر اخبار نفی ضرر و ضرار را نموده است که در این مقام، به برخی از آنها، اشاره شده است که از جمله آنها، روایتی است از امام باقر(ع) بدین مضمون که مردی در مدینه باغی اشت که با خانواده‌اش در آن زندگی می‌کرد. سمرة بن جندب نیز در آن نخلی داشت، فلذا بدون اجازه وارد باغ می‌شد. مرد انصاری از این وضعیت ناراحت شد که من زن و بچه دارم و گاهی اینها بدون حجاب نشسته‌ا‎ند، پس شما موقع آمدن حداقل با در زدن خود، من و خانواده‌ام را در جریان آمدن خود قرار بده، اما سمره قبول نکرد و گفت همین‎گونه خواهم آمد. مرد انصاری خدمت پیامبر(ص) آمد و داستان را تعریف نمود. حضرت سمره را طلب نمود وبه او گفت بعد از این با اجازه وارد باغ بشوید، یا اینکه نخلت را بفروش و... هرچند که حضرت از سمره خواهش نمود که یکی از پیشنهادات حضرتش مبنی بر معاوضه آن با نخلی دیگر و حتی معاوضه آن با نخلی در بهشت را بپذیرد، سمره قبول نکرد. پیامبر(ص) نیز وقتی که لجاجت او را دید، به مرد انصاری دستور داد که: «اذهب فاقلعها و ارم بها إليه فإنّه لا ضرر و لا ضرار» (یعنی درختش را از ریشه بکن و به‎سوی او بینداز که نه ضرر و نه ضراری در اسلام وجود ندارد)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36659/1/132 ر.ک: همان، ص132]</ref>.

# در مقام دوم، مفاد حدیث و معنای مفردات آن، از دو جهت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است:

# مقام سوم، در تطبیق حدیث لاضرر بر قضیه سمرة بن جندب می‌باشد که در آن، شبهات و ایراداتی مطرح شده است که نویسنده معتقد است بی‌پایه و اساس بودن برخی از آنها، به‌قدری واضح است که نیازی به تعرض به آنها نیست. اما در این میان، دو شبهه مطرح و پاسخ داده شده است که یکی از آنها این است که حدیث لاضرر، منطبق بر نزاع انصاری با سمره نیست <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36659/1/184 ر.ک: همان، ص184-‎192]</ref>.

# مقام چهارم، در بیان وجه تقدم قاعده لاضرر بر سایر ادله احکام می‌باشد. این مقام در سه مبحث زیر، پیگیری شده است:

تنقیح این امر، در پنج مبحث زیر، صورت گرفته است:

# ولایت تکوینی؛ که مراد از آن، این است که زمام امور عالم، در دستان ایشان بوده و به‌واسطه تصرف در عالم، سلطنت تامه بر تمامی امور دارند؛ البته نه به‌صورت استقلالی، بلکه در طول قدرت خداوند و به اذن و اراده و اجازه او<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36659/1/228 ر.ک: همان، ص228]</ref>.

# ثبوت منصب حکومت و ریاست دنیوی؛ در این خصوص، به آیه شریفه 55 سوره مائده: '''إِنَّمَا وَلِيكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَ يؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ''' (ولى شما، تنها خدا و پیامبر اوست و کسانى که ایمان آورده‏اند؛ همان کسانى که نماز برپا مى‏دارند و در حال رکوع زکات مى‏دهند) استناد شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36659/1/236 ر.ک: همان، ص236]</ref>.

# ولایت تصرف در اموال و انفس؛ با استدلال به آیه شریفه 6 احزاب: '''النَّبِي أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ''' (پیامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است) <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/36659/1/244 ر.ک: همان، ص244]</ref>.