۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه «656-907ق»: تفاوت میان نسخه‌ها
زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه «656-907ق» (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۱:۲۷
، ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'شيعيان' به 'شیعیان '
جز (جایگزینی متن - 'فعاليت‌هاى' به 'فعالیت‌های') |
جز (جایگزینی متن - 'شيعيان' به 'شیعیان ') |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''زندگى فرهنگى و انديشه سياسى | '''زندگى فرهنگى و انديشه سياسى شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفويه (656 - 907ق)'''، اثر فارسى محسن الويرى، پژوهشى است درباره وضعيت سياسى و اجتماع گروه‌هاى شيعه از قرن هفتم تا قرن دهم هجرى<ref>علوم سياسى، ص 258</ref> | ||
اثر حاضر، به‌عنوان رساله دكترى رشته تاريخ و تمدن ملل اسلامى دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران، در سال‌هاى 1375 و 1376ش، تدوين يافته است<ref>مقدمه، ص ص</ref> | اثر حاضر، به‌عنوان رساله دكترى رشته تاريخ و تمدن ملل اسلامى دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران، در سال‌هاى 1375 و 1376ش، تدوين يافته است<ref>مقدمه، ص ص</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
كتاب با مقدمه‌اى از نويسنده آغاز و مطالب كه در هفت فصل تنظيم شده است، قلمرو پژوهش نويسنده را نشان مى‌دهد. | كتاب با مقدمه‌اى از نويسنده آغاز و مطالب كه در هفت فصل تنظيم شده است، قلمرو پژوهش نويسنده را نشان مى‌دهد. | ||
نويسنده رويكردى تاريخى و جامعه‌شناختى و در واقع تركيبى از تاريخ و روش‌هاى پژوهشى علوم اجتماعى را براى مطالعه | نويسنده رويكردى تاريخى و جامعه‌شناختى و در واقع تركيبى از تاريخ و روش‌هاى پژوهشى علوم اجتماعى را براى مطالعه شیعیان ، به كار گرفته است<ref>علوم سياسى، ص 258</ref> | ||
در اين طرح پژوهشى، مراد نويسنده از | در اين طرح پژوهشى، مراد نويسنده از شیعیان ، شیعیان اثناعشرى است و به قرينه آغاز و پايان زمانى دوره تاريخى مورد بررسى؛ يعنى «سقوط بغداد تا ظهور صفويه»، محدوده جغرافيايى موضوع نيز ايران و عراق مى‌باشد<ref>متن كتاب، ص 11</ref> | ||
منابع مورد استفاده در اين اثر، مانند منابع هر موضوع تاريخى ديگر، از تنوع برخوردار بوده و به چند دسته تقسيم مى‌شود كه عبارتند از: فهرست‌هايى كه به‌وسيله آن‌ها، به شناخت منابع بيشتر مى‌توان نايل شد، مانند «فهرست نسخه‌هاى خطى كتابخانه مجلس شوراى اسلامى»، «فهرست ريزفيلم‌هاى كتابخانه مركزى دانشگاه تهران» و...؛ فرهنگ‌ها و دايرةالمعارف‌هاى عمومى و خصوصى مانند «دايرةالمعارف بزرگ اسلامى»، «دايرةالمعارف تشيع» و...؛ تاريخ‌هاى عمومى مانند «[[العبر: تاریخ ابن خلدون|تاريخ ابن خلدون]]»، «[[جامع التواريخ]]» و...؛ تاريخ‌هاى محلى يا تاريخ‌هاى يك دوره زمانى خاص مانند «[[تاریخ اولجایتو|تاريخ اولجايتو]]»، «غازان‌نامه» و...؛ عموم كتاب‌هاى شيعى تأليف‌يافته در آن دوران مانند «[[كامل بهائی|كامل بهايى]]»، «[[الجامع للشرايع]]» و...؛ كتاب‌هاى مربوط به بخش ادبيات مانند «[[تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی (صفا)|تاريخ ادبيات در ايران]]» اثر [[صفا، ذبیح‌الله|ذبيح‌الله صفا]]، «تاريخ ادبى ايران» تأليف [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد براون]] و...؛ منابعى كه براى شناساندن شيعه سودمند است مانند: «[[أصل الشيعة و أصولها]]» اثر [[آل‌کاشف‌الغطاء، محمدحسین|آل کاشفالغطاء]]، «[[شیعه در اسلام|شيعه در اسلام]]» اثر [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و بسيارى ديگر..<ref>همان، ص 13</ref> | منابع مورد استفاده در اين اثر، مانند منابع هر موضوع تاريخى ديگر، از تنوع برخوردار بوده و به چند دسته تقسيم مى‌شود كه عبارتند از: فهرست‌هايى كه به‌وسيله آن‌ها، به شناخت منابع بيشتر مى‌توان نايل شد، مانند «فهرست نسخه‌هاى خطى كتابخانه مجلس شوراى اسلامى»، «فهرست ريزفيلم‌هاى كتابخانه مركزى دانشگاه تهران» و...؛ فرهنگ‌ها و دايرةالمعارف‌هاى عمومى و خصوصى مانند «دايرةالمعارف بزرگ اسلامى»، «دايرةالمعارف تشيع» و...؛ تاريخ‌هاى عمومى مانند «[[العبر: تاریخ ابن خلدون|تاريخ ابن خلدون]]»، «[[جامع التواريخ]]» و...؛ تاريخ‌هاى محلى يا تاريخ‌هاى يك دوره زمانى خاص مانند «[[تاریخ اولجایتو|تاريخ اولجايتو]]»، «غازان‌نامه» و...؛ عموم كتاب‌هاى شيعى تأليف‌يافته در آن دوران مانند «[[كامل بهائی|كامل بهايى]]»، «[[الجامع للشرايع]]» و...؛ كتاب‌هاى مربوط به بخش ادبيات مانند «[[تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی (صفا)|تاريخ ادبيات در ايران]]» اثر [[صفا، ذبیح‌الله|ذبيح‌الله صفا]]، «تاريخ ادبى ايران» تأليف [[براون، ادوارد گرانویل|ادوارد براون]] و...؛ منابعى كه براى شناساندن شيعه سودمند است مانند: «[[أصل الشيعة و أصولها]]» اثر [[آل‌کاشف‌الغطاء، محمدحسین|آل کاشفالغطاء]]، «[[شیعه در اسلام|شيعه در اسلام]]» اثر [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و بسيارى ديگر..<ref>همان، ص 13</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
بررسى جريان‌هاى فكرى، سياسى و اجتماعى متأثر از تصوف، در فصل پنجم صورت گرفته است. اين جريانات، عبارتند از: نعمت‌اللهيان، حروفيان، نوربخشيان و صفويان<ref>همان، ص 259</ref> | بررسى جريان‌هاى فكرى، سياسى و اجتماعى متأثر از تصوف، در فصل پنجم صورت گرفته است. اين جريانات، عبارتند از: نعمت‌اللهيان، حروفيان، نوربخشيان و صفويان<ref>همان، ص 259</ref> | ||
در فصل ششم، از روابط متقابل | در فصل ششم، از روابط متقابل شیعیان و سنيان سخن گفته شده<ref>همان، ص 313</ref>و در آخرين فصل نيز انديشه سياسى شيعه، بحث و بررسى شده است<ref>همان، ص 359</ref> | ||
نويسنده در پايان مطالب كتاب، چند نتيجه علمى از تحقيق خود گرفته است. وى معتقد است حمله مغولان به سرزمين‌هاى اسلامى و پايان بخشيدن به خلافت درازمدت عباسيان، تحولاتى چشمگير و عميق در پى داشته است. وى در اين نتيجه‌گيرى، ضمن بررسى اين دوران، به اين نكته اشاره نموده است كه | نويسنده در پايان مطالب كتاب، چند نتيجه علمى از تحقيق خود گرفته است. وى معتقد است حمله مغولان به سرزمين‌هاى اسلامى و پايان بخشيدن به خلافت درازمدت عباسيان، تحولاتى چشمگير و عميق در پى داشته است. وى در اين نتيجه‌گيرى، ضمن بررسى اين دوران، به اين نكته اشاره نموده است كه شیعیان پس از سقوط بغداد، خود را در شرايطى ويژه يافتند كه مى‌بايست گونه‌اى نو از زندگى علمى، فرهنگى و سياسى را در آن تجربه كنند؛ به همين دليل، شیعیان براى استوار و پايدار ساختن پايه‌هاى نفود اجتماعى خود، از چهار طريق اقدام كردند: | ||
#فعاليت علمى گسترده براى شناساندن مذهب تشيع؛ | #فعاليت علمى گسترده براى شناساندن مذهب تشيع؛ | ||
#ايجاد و حفظ روابطى دوستانه با حكومت‌ها و بهره‌مندى از حمايت‌هاى آن‌ها؛ | #ايجاد و حفظ روابطى دوستانه با حكومت‌ها و بهره‌مندى از حمايت‌هاى آن‌ها؛ | ||
#حفظ رابطه‌اى صميمانه و مسالمت‌آميز با اهل سنت؛ | #حفظ رابطه‌اى صميمانه و مسالمت‌آميز با اهل سنت؛ | ||
#تقويت ارتباط عاطفى و معنوى ميان | #تقويت ارتباط عاطفى و معنوى ميان شیعیان <ref>گودرزى، فاطمه، ص 192</ref> | ||
اين نتايج نشان مى‌دهد كه چگونه جامعه | اين نتايج نشان مى‌دهد كه چگونه جامعه شیعیان ، بعد از سقوط بغداد، به رشد و پيشرفت و بازسازى افكار و فعالیت‌های اقتصادى و فرهنگى توامان، ادامه دادند تا در ابتداى قرن دهم، مبدأ تاريخ جديدى در حكومت و فرهنگ ايران شدند<ref>علوم سياسى، ص 258</ref> | ||
ضرورت و هدف از تدوين اين اثر را مى‌توان در مؤلفه‌هاى زير خلاصه نمود: | ضرورت و هدف از تدوين اين اثر را مى‌توان در مؤلفه‌هاى زير خلاصه نمود: | ||