لمحات إجتماعیة من تاريخ العراق الحديث: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۳۵: خط ۳۵:
* رویکرد جامعه‌شناختی: نویسنده به‌طور مداوم رویدادها را از منظر جامعه‌شناسی تحلیل می‌کند و به‌جای تمرکز صرف بر وقایع سیاسی، به ریشه‌های اجتماعی و تأثیرات پدیده‌های جمعی مانند «تنویم اجتماعی» می‌پردازد.
* رویکرد جامعه‌شناختی: نویسنده به‌طور مداوم رویدادها را از منظر جامعه‌شناسی تحلیل می‌کند و به‌جای تمرکز صرف بر وقایع سیاسی، به ریشه‌های اجتماعی و تأثیرات پدیده‌های جمعی مانند «تنویم اجتماعی» می‌پردازد.
* تحلیل عمیق و انتقادی: متن فراتر از یک روایت ساده است و نویسنده اغلب با نقد و بررسی دیدگاه‌های رایج به دنبال کشف لایه‌های پنهان و معانی عمیق‌تر حوادث تاریخی است.
* تحلیل عمیق و انتقادی: متن فراتر از یک روایت ساده است و نویسنده اغلب با نقد و بررسی دیدگاه‌های رایج به دنبال کشف لایه‌های پنهان و معانی عمیق‌تر حوادث تاریخی است.
* استفاده از منابع متنوع: برای پشتیبانی از تحلیل‌ها، الوردی از طیف وسیعی از منابع تاریخی، از جمله خاطرات، اسناد رسمی و آثار دیگر پژوهشگران، استفاده می‌کند.
* استفاده از منابع متنوع: برای پشتیبانی از تحلیل‌ها، [[وردی، علی|الوردی]] از طیف وسیعی از منابع تاریخی، از جمله خاطرات، اسناد رسمی و آثار دیگر پژوهشگران، استفاده می‌کند.
* تمرکز بر روان‌شناسی اجتماعی: نویسنده به بررسی روان‌شناسی افراد و گروه‌ها در بستر اجتماع و تأثیر آن بر رفتارها و تحولات تاریخی می‌پردازد.
* تمرکز بر روان‌شناسی اجتماعی: نویسنده به بررسی روان‌شناسی افراد و گروه‌ها در بستر اجتماع و تأثیر آن بر رفتارها و تحولات تاریخی می‌پردازد.
* وضوح و انسجام: علی‌رغم پیچیدگی موضوعات، سبک نگارش واضح و منسجم است و تلاش شده تا مطالب به‌گونه‌ای ارائه شود که برای خواننده قابل فهم و پیگیری باشد.
* وضوح و انسجام: علی‌رغم پیچیدگی موضوعات، سبک نگارش واضح و منسجم است و تلاش شده تا مطالب به‌گونه‌ای ارائه شود که برای خواننده قابل فهم و پیگیری باشد.
خط ۴۷: خط ۴۷:


در فصل اول این جلد، دورانی طولانی از آغاز تشکیل دولت عثمانیان تا نیمه قرن نوزدهم، یعنی بیشترین زمانی که عثمانیان بر عراق حکومت رانده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است <ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص33-55</ref>.
در فصل اول این جلد، دورانی طولانی از آغاز تشکیل دولت عثمانیان تا نیمه قرن نوزدهم، یعنی بیشترین زمانی که عثمانیان بر عراق حکومت رانده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است <ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص33-55</ref>.
از دیگر مباحث این جلد، موضوع حکومت سلیمان کبیر و ظهور حرکت وهابیه است. سلطان سلیمان در سال ۱۷۸۰م، حکومت خود را در بغداد آغاز کرد و نزدیک به بیست سال بر این منطقه حکمرانی کرد. او به دلیل کفایت و ویژگی‌های برجسته‌اش، از جمله زیبایی، قدرت بدنی، مهارت‌های نظامی و ورزشی و صداقت در انجام وظایف دینی، به "سلیمان کبیر" شهرت یافت.
از دیگر مباحث این جلد، موضوع حکومت سلیمان کبیر و ظهور حرکت وهابیه است. سلطان سلیمان در سال ۱۷۸۰م، حکومت خود را در بغداد آغاز کرد و نزدیک به بیست سال بر این منطقه حکمرانی کرد. او به دلیل کفایت و ویژگی‌های برجسته‌اش، از جمله زیبایی، قدرت بدنی، مهارت‌های نظامی و ورزشی و صداقت در انجام وظایف دینی، به "سلیمان کبیر" شهرت یافت.
ظهور و گسترش وهابیت: در سال ۱۷۴۵م، محمد بن سعود با محمد بن عبدالوهاب ائتلاف کرد تا آئین جدیدی را با زور شمشیر منتشر کنند. هدف این ائتلاف مبارزه با شرک و ترویج جهاد بود. از سال ۱۷۹۰م، جنبش‌های وهابی در مرزها شدت گرفتند و مناطق عثمانی و عراق را تهدید کردند<ref>ر.ک: همان، ص170، 180 و 183</ref>.
ظهور و گسترش وهابیت: در سال ۱۷۴۵م، محمد بن سعود با محمد بن عبدالوهاب ائتلاف کرد تا آئین جدیدی را با زور شمشیر منتشر کنند. هدف این ائتلاف مبارزه با شرک و ترویج جهاد بود. از سال ۱۷۹۰م، جنبش‌های وهابی در مرزها شدت گرفتند و مناطق عثمانی و عراق را تهدید کردند<ref>ر.ک: همان، ص170، 180 و 183</ref>.
خط ۵۸: خط ۵۹:


جلد پنجم: این جلد، به بحث و بررسی انقلاب عراق در سال ۱۹۲۰م، معروف به «ثورة العشرين»، می‌پردازد. مؤلف اشاره می‌کند که مطالعات و تألیفات بسیاری پیرامون این انقلاب انجام شده است و مشاهده کرده است که اغلب نویسندگان عرب در نوشته‌های خود، رویکردی مبتنی بر تمجید، ستایش و حماسه‌گرایی را در پیش گرفته‌اند. این نویسندگان بر جنبه‌های مثبت انقلاب تأکید کرده و جنبه‌های منفی را نادیده گرفته یا توجیه کرده‌اند.
جلد پنجم: این جلد، به بحث و بررسی انقلاب عراق در سال ۱۹۲۰م، معروف به «ثورة العشرين»، می‌پردازد. مؤلف اشاره می‌کند که مطالعات و تألیفات بسیاری پیرامون این انقلاب انجام شده است و مشاهده کرده است که اغلب نویسندگان عرب در نوشته‌های خود، رویکردی مبتنی بر تمجید، ستایش و حماسه‌گرایی را در پیش گرفته‌اند. این نویسندگان بر جنبه‌های مثبت انقلاب تأکید کرده و جنبه‌های منفی را نادیده گرفته یا توجیه کرده‌اند.
بااین‌حال، رویکرد دکتر الوردی در این جلد، همانند جلدهای پیشین و بعدی کتاب، بر ذکر رویدادها آن‌گونه که رخ داده‌اند، بدون در نظر گرفتن ماهیت یا تأثیرشان و با توجه به طبیعت جامعه در آن زمان است. او با اذعان به اینکه انقلاب ۱۹۲۰ شایسته ستایش است و باید به جنبه‌های نیکویش ارج نهاد، تأکید می‌کند که توقف کوتاهی برای استخراج درس‌های اجتماعی از آن، از منافع ملی است. به باور الوردی، هر پدیده انسانی، از جمله انقلاب، هم جنبه‌های مثبت و هم جنبه‌های منفی دارد و او بر لزوم مطالعه‌ای علمی و بی‌طرفانه از این انقلاب، با بررسی تمامی ابعاد آن، تأکید می‌ورزد. وی برای توجیه این رویکرد، از تمثیل طبیبی استفاده می‌کند که باید با صداقت به بیمار خود از «بیماری صعب‌العلاج» او بگوید و معتقد است که اگر بیماری واقعی باشد، نادیده گرفتن آن به هلاکت می‌انجامد. او بر اهمیت «توازن بین انگیزه شور و انگیزه بی‌طرفی» در مطالعه تاریخ تأکید دارد<ref>ر.ک: همان، ج5، ص3-6</ref>.
 
بااین‌حال، رویکرد [[وردی، علی|دکتر الوردی]] در این جلد، همانند جلدهای پیشین و بعدی کتاب، بر ذکر رویدادها آن‌گونه که رخ داده‌اند، بدون در نظر گرفتن ماهیت یا تأثیرشان و با توجه به طبیعت جامعه در آن زمان است. او با اذعان به اینکه انقلاب ۱۹۲۰ شایسته ستایش است و باید به جنبه‌های نیکویش ارج نهاد، تأکید می‌کند که توقف کوتاهی برای استخراج درس‌های اجتماعی از آن، از منافع ملی است. به باور [[وردی، علی|الوردی]]، هر پدیده انسانی، از جمله انقلاب، هم جنبه‌های مثبت و هم جنبه‌های منفی دارد و او بر لزوم مطالعه‌ای علمی و بی‌طرفانه از این انقلاب، با بررسی تمامی ابعاد آن، تأکید می‌ورزد. وی برای توجیه این رویکرد، از تمثیل طبیبی استفاده می‌کند که باید با صداقت به بیمار خود از «بیماری صعب‌العلاج» او بگوید و معتقد است که اگر بیماری واقعی باشد، نادیده گرفتن آن به هلاکت می‌انجامد. او بر اهمیت «توازن بین انگیزه شور و انگیزه بی‌طرفی» در مطالعه تاریخ تأکید دارد<ref>ر.ک: همان، ج5، ص3-6</ref>.


جلد ششم: این جلد، به‌عنوان بخشی الحاقی ارائه شده که تمرکز اصلی آن بر بررسی نزاع و درگیری میان حسین بن علی (شریف مکه) و عبدالعزیز بن سعود است که در منطقه حجاز و نجد به وقوع پیوسته بود. مؤلف این نزاع را یک نمونه مهم از کشمکش‌های انسانی توصیف می‌کند که بین دو طرف متخاصم رخ می‌دهد و معتقد است که مطالعه آن به درک بهتر واقعیت کمک می‌کند.
جلد ششم: این جلد، به‌عنوان بخشی الحاقی ارائه شده که تمرکز اصلی آن بر بررسی نزاع و درگیری میان حسین بن علی (شریف مکه) و عبدالعزیز بن سعود است که در منطقه حجاز و نجد به وقوع پیوسته بود. مؤلف این نزاع را یک نمونه مهم از کشمکش‌های انسانی توصیف می‌کند که بین دو طرف متخاصم رخ می‌دهد و معتقد است که مطالعه آن به درک بهتر واقعیت کمک می‌کند.
نویسنده تأکید می‌کند که این مطالعه با رویکردی بی‌طرفانه و علمی انجام شده و هدف آن بررسی رویدادها آن‌گونه که رخ داده‌اند، است، بدون جانب‌داری از یکی از طرفین. او اشاره می‌کند که این نزاع میان حسین بن علی و ابن سعود، حدود بیست سال به طول انجامیده و دربرگیرنده درگیری میان دو شخصیت متضاد بوده است. نویسنده خاطرنشان می‌کند که در آن زمان، مردم عراق در مورد این نزاع به دو گروه تقسیم شده بودند (گروهی طرف‌دار این و گروهی طرف‌دار آن) و او هم در آغاز کار مثل دیگر مردم بود، ولی پس از تجارب زندگی و آگاهی بر اسرار تاریخ، فهمید که وی فقط یک روی حقیقت را می‌‌دیده؛ درحالی‌که می‌بایست آن را از هر دو رو دید<ref>ر.ک: همان، ج6، ص3-4</ref>.
نویسنده تأکید می‌کند که این مطالعه با رویکردی بی‌طرفانه و علمی انجام شده و هدف آن بررسی رویدادها آن‌گونه که رخ داده‌اند، است، بدون جانب‌داری از یکی از طرفین. او اشاره می‌کند که این نزاع میان حسین بن علی و ابن سعود، حدود بیست سال به طول انجامیده و دربرگیرنده درگیری میان دو شخصیت متضاد بوده است. نویسنده خاطرنشان می‌کند که در آن زمان، مردم عراق در مورد این نزاع به دو گروه تقسیم شده بودند (گروهی طرف‌دار این و گروهی طرف‌دار آن) و او هم در آغاز کار مثل دیگر مردم بود، ولی پس از تجارب زندگی و آگاهی بر اسرار تاریخ، فهمید که وی فقط یک روی حقیقت را می‌‌دیده؛ درحالی‌که می‌بایست آن را از هر دو رو دید<ref>ر.ک: همان، ج6، ص3-4</ref>.