از هفت پیکر تا هشت بهشت: تأملاتی در شعر فارسی

از هفت پیکر تا هشت بهشت: تأملاتی در شعر فارسی
پدیدآوران	محجوب، محمدجعفر (نویسنده)
ناشر	مروارید
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۳
چاپ	اول
شابک	‎978-964-191-186-9
موضوع	شعر فارسی - تاریخ و نقد، شعر فارسی - قرون وسطی - تاریخ و نقد
زبان	فارسی
تعداد جلد	1

از هفت پیکر تا هشت بهشت: تأملاتی در شعر فارسی تألیف محمدجعفر محجوب، پژوهشگر برجسته ادبیات فارسی؛ این کتاب مجموعه‌ای از آثار تحقیقی دکتر محجوب در حوزه ادبیات فارسی است که به بررسی فرم و قالب شعر فارسی و مضامین آن می‌پردازد و آثار شاعرانی چون فردوسی، مولوی، سعدی، حافظ، عبید زاکانی و دیگران را نقد و تحلیل می‌نماید.

ساختار

این کتاب شامل هجده مقاله پژوهشی در زمینه شعر و ادبیات فارسی است.

گزارش کتاب

کتاب «از هفت پیکر تا هشت بهشت: تأملاتی در شعر فارسی» نوشته محمدجعفر محجوب، مجموعه‌ای ارزشمند از مقالات پژوهشی در حوزه ادبیات فارسی است که طیف وسیعی از موضوعات ادبی را در بر می‌گیرد. این اثر که حاصل سال‌ها تحقیق و تأمل نویسنده در دنیای بی‌کران ادبیات فارسی است، به بررسی فرم، قالب و مضامین شعر فارسی از دوره‌های مختلف می‌پردازد.

در مقاله نخست با عنوان «قصیده، قدیم‌ترین قالب شعر فارسی»، نویسنده به تعریف قصیده و انواع آن پرداخته و هدف از سرایش قصیده را بیان کرده است. محجوب در این مقاله به کهن‌ترین قصیده فارسی که به دست ما رسیده اشاره می‌کند و معتقد است قصیده «مادرمی» رودکی دارای مقدمه‌ای در وصف شراب است که در اصطلاح ادب آن را خمریه گویند.

مقاله دوم با عنوان «مثنوی‌سرایی در زبان فارسی تا پایان قرن پنجم هجری» به بررسی سیر تکاملی مثنوی‌سرایی در ادبیات فارسی می‌پردازد. نویسنده بر اساس مدارک موجود، نخستین شعر فارسی تاریخ‌دار و موزون به وزن عروضی را در قالب قصیده و به تقلید از شعر عربی می‌داند و به نمونه‌هایی از مثنوی‌های دوره سامانیان، غزنویان و سلجوقیان اشاره می‌کند.

مقاله «سعدی ـ حافظ» از جمله مقالات برجسته این مجموعه است که در آن نویسنده به مقایسه و تحلیل این دو شاعر بزرگ می‌پردازد. محجوب معتقد است: «تاکنون هیچ فارسی‌زبانی زبان دری را با فصاحت و روانی و شیرینی سعدی تکلم نکرده است و سعدی اولین و بزرگ‌ترین آموزگار سخن دری است». با این حال، در پاسخ به پرسش درباره بزرگ‌ترین شاعر ایرانی، صریحاً حافظ را واجد این مقام می‌داند و می‌نویسد: «بنده حافظ را واجد بلندی شعر فردوسی، عمق و عظمت اندیشه خیام، ظرافت بیان نظامی، شور و حال مولانا و شیرینی سخن شیخ اجل سعدی می‌دانم».

از دیگر مقالات مهم این کتاب می‌توان به «مولوی و شمس تبریزی»، «بررسی آثار عبید زاکانی»، «هشت بهشت و هفت پیکر»، «روش‌های عیاری و نفوذ کار و کردار عیاران در شاهنامه» و «نظر اجمالی به سیر عشق در شعر فارسی» اشاره کرد. نویسنده در مقاله «وامق و عذرای عنصری» به بررسی ارتباط این داستان با واقعیت‌های تاریخی پرداخته و نشان می‌دهد که منظومه عنصری یکسره زاده تخیل داستان‌سرا نبوده است.

این کتاب با ارائه تحلیل‌های عمیق و مستند از جنبه‌های مختلف ادبیات فارسی، منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به ادبیات کهن فارسی به شمار می‌رود و گواهی است بر وسعت دانش و عمق بینش محمدجعفر محجوب در حوزه مطالعات ادبی.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات