خیمه‌های عزا: رویکردی انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی به هیئت‌های عزاداری در ایران

خیمه‌های عزا
پدیدآوران	رحمانی، جبار (به کوشش) مظاهری، محسن حسام (دبیر مجموعه)
عنوان‌های دیگر	رویکردی انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی به هیئت‌های عزاداری در ایران
ناشر	آرما
مکان نشر	اصفهان
سال نشر	1403
چاپ	اول
شابک	‎978-622-7863-38-3
موضوع	هیئت‌های عزاداری - جنبه‌های اجتماعی - ایران
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	BP٢۶٠

خیمه‌های عزا تألیف گروهی از نویسندگان به کوشش جبار رحمانی (متولد 1359ش) انسان‌شناس و پژوهشگر دین، با دبیری محسن حسام مظاهری (متولد 1361ش)؛ کتابی است که به بررسی انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی هیئت‌های عزاداری در ایران می‌پردازد. این اثر توسط نشر آرما در اصفهان منتشر شده و شامل 20 مقاله در 6 فصل است که به تحلیل ابعاد مختلف پدیدۀ هیئت‌های مذهبی در ایران معاصر می‌پردازد.

ساختار

کتاب در شش فصل اصلی و یک مؤخره سازماندهی شده است: 1) تأملاتی نظری درباره هیئت و جماعت‌های آیینی، 2) هیئت، جامعه مدنی و تحولات تاریخی، 3) هیئت، زنانگی و هویت، 4) هیئت و مسئله معنا، 5) هیئت، موقعیت‌های پاندمیک و جامعه شبکه‌ای، و 6) جماعت‌واره‌های بزرگ: از هیئت تا پیاده‌روی اربعین.

گزارش کتاب

کتاب «خیمه‌های عزا» به کوشش جبار رحمانی، پژوهشی جامع درباره هیئت‌های عزاداری در ایران از منظر انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی است. این اثر که در مجموعه «کتاب‌های سرو (مطالعات اجتماعی شیعه)» منتشر شده، با رویکردی میان‌رشته‌ای به تحلیل یکی از مهم‌ترین نهادهای مذهبی-اجتماعی در ایران می‌پردازد.

فصل اول کتاب به مباحث نظری درباره هیئت و جماعت‌های آیینی اختصاص دارد. در این فصل مقالاتی درباره شناخت بدن‌مند در آیین‌ها، ماهیت مدنی هیئت‌های مذهبی و شکل‌گیری فرم اجتماعی هیئت در ایران ارائه شده است. فصل دوم با عنوان «هیئت، جامعه مدنی و تحولات تاریخی» به بررسی نقش هیئت‌ها در تقویت جامعه مدنی، تجربه دینی در هیئت‌ها و تحولات تاریخی این نهاد می‌پردازد.

یکی از بخش‌های مهم کتاب، فصل سوم است که به رابطه هیئت‌ها با مسئله زنانگی و هویت می‌پردازد. در این فصل مقالاتی درباره مجالس مذهبی زنانه در تهران و بررسی یک هیئت زنانه در اندیمشک ارائه شده است. فصل چهارم به مسئله معنا در هیئت‌ها اختصاص دارد و شامل مقالاتی درباره زنان شیعه در ایتالیا، کنش‌های مویه و لعن، و رابطه مناسک عزاداری با معناداری زندگی است.

فصل پنجم کتاب به بررسی هیئت‌ها در شرایط پاندمیک و جامعه شبکه‌ای می‌پردازد و تحولات عزاداری در دوران کرونا را تحلیل می‌کند. فصل پایانی نیز به بررسی جماعت‌واره‌های بزرگ مانند پیاده‌روی اربعین اختصاص دارد. کتاب با مؤخره‌ای از جبار رحمانی درباره «خیابان و اجتماعات بزرگ مذهبی» به پایان می‌رسد که تحلیلی از فرم نوین جماعت‌های آیینی در ایران مدرن ارائه می‌دهد.

این کتاب با گردآوری مقالاتی از محققان برجسته حوزه مطالعات دین و جامعه، تصویر جامعی از هیئت‌های عزاداری به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی-مذهبی ایران معاصر ارائه می‌کند و برای پژوهشگران علوم اجتماعی، مطالعات دین و علاقه‌مندان به فرهنگ شیعی منبعی ارزشمند محسوب می‌شود.

منابع مقاله

پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات