بستانی، بطرس

بستانی، بطرس
نام کامل	بطرس بن بولس بستانی
نام‌های دیگر	پطرس بن پولس بن عبدالله بستانی
لقب	معلم بطرس
نام پدر	بولس
ولادت	محرم 1235ق، برابر با نوامبر 1819ق
محل تولد	بیروت، روستای دبّیّه، لبنان
رحلت	رجب 1300 برابر با مه 1883م
طول عمر	64 سال
دین	مسیحی
مذهب	پروتستان
پیشه	مترجم، زبان‌شناس، نویسنده، روزنامه‌نگار
اطلاعات علمی
اساتید	میخائیل‌ بستانی‌
برخی آثار	دایرة‌المعارف: قاموس عام لکل فن و مطلب محیط المحیط : قاموس مطول للغة العربیة رسالة التوابع و الزوابع

برای دیگر کاربردها، بستانی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

بُطرُس بن بُولُس بستانی (1235-1300ق)، ادیب، نویسنده، روزنامه‌نگار، مترجم و لغت‌نویس مسیحی لبنانی قرن سیزدهم هجری قمری، ملقب به معلم بطرس، دایرة‌المعارف: قاموس عام لکل فن و مطلب از آثار اوست.

ولادت

او در محرم 1235ق، برابر با نوامبر 1819ق در روستای دبّیّه متولد شد.

تحصیلات

دانش مقدماتی را در همان روستا از میخائیل‌ بستانی‌ فراگرفت‌. آنگاه‌ در ۱۸۳۰م‌ به‌ مدرسۀ عین‌ ورقه‌ رفت‌ و ۱۰ سال‌ در آنجا به‌ تحصیل‌ علوم‌ گوناگون‌ چون‌ ادبیات‌، تاریخ‌، جغرافی‌، منطق‌، فلسفه‌، ریاضی‌، الهیات و حقوق پرداخت‌. او همچنین‌ زبانهای‌ سریانی‌، لاتینی‌ و ایتالیایی‌ را آموخت‌.

فعالیت‌ها

1. در ۱۸۴۰م‌ به‌ بیروت‌ رفت‌ و در آنجا با مبلغان‌ مذهبی‌ آمریكایی‌ آشنا شد و به‌ آیین‌ پرُتستان‌ گروید.
2. در ۱۸۴۶م‌ با تلاش‌ هیأتهای‌ تبلیغی‌ مدرسه‌ای‌ در عبیه‌ دایر كرد و به‌ مدت‌ دو سال‌ ضمن‌ تدریس‌، ادارۀ آنجا را برعهده‌ گرفت‌؛ در این‌ ایام‌ فرصتی‌ یافت‌ تا به‌ تألیف‌ و تدوین‌ كتب‌ آموزشی‌ دست‌ زند.
3. در ۱۸۴۸م‌ به‌ بیروت‌ بازگشت‌ و تا ۱۸۶۲م‌ در سمت‌ مترجمی‌ كنسولگری‌ آمریكا به‌ كار پرداخت‌.
4. پرداختن به‌ فعالیتهای‌ گستردۀ ادبی‌ و علمی‌، همكاری‌ با عالی‌ اسمیث‌ در ترجمۀ تورات‌ به‌ زبان‌ عربی‌ وی‌ را به‌ یادگیری‌ زبانهای‌ عبری‌، آرامی‌، یونانی‌ و فرانسوی‌
5. بستانی نخستین روشنفكر جهان عرب‌ بود كه‌ آموزش‌ و تربیت‌ زنان‌ شرقی‌ را ضروری‌ دانست‌.
6. برای‌ دست‌یابی‌ به‌ اتحاد، وفاق‌ ملی‌ و زدودن‌ اختلافات‌ طایفه‌ای‌ و دینی‌: 1) در ۱۸۶۰م‌ نشریۀ نفیر سوریا را به چاپ رساند. 2)تأسیس‌ مدرسۀ ملی‌ در ۱۸۶۳م‌ که برخی‌ از دانش‌ آموختگان‌ آن‌، از چهره‌های درخشان‌ علمی‌ وادبی‌ جهان‌ عرب گشتند.
7. در ژانویۀ ۱۸۷۰: 1) با هدف‌ترویج روحیۀ آزادی‌خواهی‌، نشریۀ الجنان‌ را بنیاد نهاد. 2)به‌ تدوین‌ نخستین‌ دائرةالمعارف‌ زبان‌ عربی‌ دست‌ زد؛ بستانی‌ به‌ عنوان‌ سلسله‌ جنبان‌ تباری از ادیبان‌ عرب‌ و پیشتاز جنبش معاصر ادبی‌ از راه‌ تدریس‌، ترجمه‌ و تألیف‌، خدمات‌ ارزنده‌ای‌ به‌ جهان‌ عرب‌ عرضه‌ داشت‌. وی‌ كوشید تا در اسلوب‌ نگارش‌ نثر عربی‌ تحولی‌ پدید آورد و با به‌ كارگیری‌ تعابیری ساده‌ و بی‌پیرایه‌ و در عین‌ حال‌ صحیح‌ و استوار، راه‌ دست‌یابی‌ مخاطبانش‌ را به‌ دانشهای جدید هموار سازد.

وفات

وی در گرماگرم کار تهیه و چاپ دایرةالمعارف در رجب 1300 برابر با مه 1883م در بیروت درگذشت و در مقبرۀ پرتستانهای‌ شهر به‌ خاك‌ سپرده‌ شد. او تنها توانست شش جلد از آن را تدوین کند. پسرش، سلیم به ادامه این کار برخاست و دو مجلد دیگر به آن افزود. تدوین این دایرةالمعارف عاقبت، پس از انتشار جلد یازدهم دچار وقفه شد و هرگز به پایان نرسید.

آثار

1)ادبیات

1. كتاب أخبار الأعيان في جبل لبنان لطنّوس الشدياق
2. شرح دیوان المتي

2)تاریخ

1. خبریة اسعد الشدیاق، بالعربێّة، تاریخ، منشور

3)علوم کاربردی و طبیعی

1. كشف الحجاب في علم الحساب
2. روضة التاجر في مبادئ مسك الدفاتر

4)لغت

1. كتاب بلوغ الأرَب في نحو العرب، لغة (صرف ونحو)
2. مصباح الطالب في بحث المطالب، بالعربيّة، لغة (صرف ونحو)
3. مفتاح المصباح في الصرف والنحو للمبتدئين
4. محیط المحیط، بالعربيّة
5. قطر المحيط (مختصر محيط المحيط)
6. كتاب النسق البَهج به دو زبان انگلیسی و عربی

5)موسوعه:

دائرةالمعارف: قاموس عامّ لكلّ فنّ ومطلب، به عربی

منابع مقاله

1. ملاابراهیمی، عزت، دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج12، تهران، مرکز دایرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.
2. عبدالنور، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، ج3، تهران، بنیاد دایرة‎المعارف اسلامی، چاپ دوم، 1378.
3. مؤلفات المعلّم بطرس البستاني، لبنان، مؤسّسة الفكر اللبنانيّ في جامعة سيّدة اللويزة، زوق مصبح

وابسته‌ها

دایرة‌المعارف: قاموس عام لکل فن و مطلب

رسالة التوابع و الزوابع

أدباء العرب في الجاهلية و صدر الإسلام، حیاتهم - آثارهم - نقد آثارهم

أدباء العرب في الأعصر العباسية، حياتهم، آثارهم، نقد آثارهم

منتقيات أدباء العرب في الاعصر العباسیة

معارك العرب في الأندلس

مفتاح المصباح في الصرف و النحو للمدارس

معارك العرب في الشرق و الغرب

قطر المحیط

نفير سورية

دیوان أبی الطیب أحمد بن الحسین المتنبی