رسائل في الإمامة: تفاوت میان نسخه‌ها
A-esmaeili (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR124422J1.jpg | عنوان = رسائل في الإمامة | عنوان‌های دیگر = إنسان العیون ** تثبیت إمامة أمیرالمؤمنین علي بن أبي طالب ** تثبیت الإمامة ** رسالة في الرد علی ابن تیمیة ** سبع رسائل في إمامة أميرالمؤمنين و أبنائه المعصومين عليهم...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| تصویر =NUR124422J1.jpg | | تصویر =NUR124422J1.jpg | ||
| عنوان = رسائل في الإمامة | | عنوان = رسائل في الإمامة | ||
| عنوان‌های دیگر = إنسان العیون ** تثبیت إمامة أمیرالمؤمنین علي بن أبي طالب ** تثبیت الإمامة ** رسالة في الرد علی ابن تیمیة ** سبع رسائل في إمامة أميرالمؤمنين و أبنائه المعصومين | | عنوان‌های دیگر = إنسان العیون ** تثبیت إمامة أمیرالمؤمنین علي بن أبي طالب ** تثبیت الإمامة ** رسالة في الرد علی ابن تیمیة ** سبع رسائل في إمامة أميرالمؤمنين و أبنائه المعصومين عليهم‌السلام ** کتاب الکواکب الدریة في النصوص علی إمامة خیر البریة ** کتاب تثبیت الإمامة ** | ||
| پدیدآورندگان | | پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[جمع | [[جمع من علماء الزیدیة]] (نويسنده) | ||
من | |||
علماء | |||
الزیدیة]] (نويسنده) | |||
[[مؤسسة شمس الضحی الثقافیة]] (سایر) | [[مؤسسة شمس الضحی الثقافیة]] (سایر) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = 5ر 223 BP | | کد کنگره = 5ر 223 BP | ||
| موضوع =امامت - علی بن ابی طالب (ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت | | موضوع =امامت - علی بن ابی طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت | ||
|ناشر | |ناشر | ||
| ناشر = شمس الضحی | | ناشر = شمس الضحی | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۵: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''رسائل في الإمامة'''، مجموعه هفت رساله از رساله‌های برخی علمای شیعه زیدیه درباره امامت امیرالمؤمنین و فرزندانش است که عبارتند از: | '''رسائل في الإمامة'''، مجموعه هفت رساله از رساله‌های برخی علمای شیعه زیدیه درباره امامت امیرالمؤمنین و فرزندانش است که عبارتند از: «[[تثبیت الإمامة|تثبيت الإمامة]]» و «تثبيت إمامة أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع)»، از [[ابن قاسم، یحیى بن حسین|یحیی بن حسین بن قاسم]]؛ «إنسان العيون»، از [[ابوالمعالی محمد بن علی حسینی بغدادی]]؛ «تثبيت الوصية لعلي(ع) و بنوة الحسنين لرسول‌الله(ص)»؛ «رسالة في الرّد علی ابن تيمية»، از حسن بن اسحاق؛ «تثبيت الإمامة»، از قاسم رسّی؛ «الكواكب الدرّيّة في النصوص علی إمامة خير البريّة»، از صلاح‌الدین یمنی. مؤسسه شمس‌الضّحی الثقافية، پژوهش این اثر را انجام داده است. | ||
این رساله‌ها نخستین بار، با پیوست به کتاب «المنتخب و يليه كتاب الفنون» چاپ شده است. در شمار امامت‌نامه‌های این مجموعه، دو رساله دیگر نیز دیده می‌شود که جدای از این رساله‌ها عرضه شده‌اند و عبارتند از: «تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين»، از حاکم جشمی و «شرح لاميّة الصاحب بن عبّاد (في أصول الدين و إمامة أميرالمؤمنين)»، از قاضی جعفر بن احمد بهلولی معتزلی<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص6</ref>. | این رساله‌ها نخستین بار، با پیوست به کتاب «المنتخب و يليه كتاب الفنون» چاپ شده است. در شمار امامت‌نامه‌های این مجموعه، دو رساله دیگر نیز دیده می‌شود که جدای از این رساله‌ها عرضه شده‌اند و عبارتند از: «تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين»، از حاکم جشمی و «شرح لاميّة الصاحب بن عبّاد (في أصول الدين و إمامة أميرالمؤمنين)»، از قاضی جعفر بن احمد بهلولی معتزلی<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص6</ref>. | ||
* [[تثبيت الإمامة]]: اثر ابوالحسین یحیى بن الحسین بن القاسم (245-298ق)، معروف به | * [[تثبیت الإمامة|تثبيت الإمامة]]: اثر [[هادی الی الحق، یحیی بن حسین|ابوالحسین یحیى بن الحسین بن القاسم]] (245-298ق)، معروف به «[[هادی الی الحق، یحیی بن حسین|الهادي‌إلى‌الحق]]»، امام و مجتهد زیدیه، مؤسس مذهب هادویه است. این کتاب از کهن‌ترین آثاری است که در آیین اسلام به مسئله «امامت» و سرآغاز پیدایش این «اصل» در امت رسول‌الله(ص) و آنچه که هنگام درگذشت پیامبر(ص) و سال‌های پس از آن بر امامت گذشت، می‌پردازد. نویسنده پس از وصف افتراقی که در امت پیامبر افتاد، دوره خلافت ابوبکر و عمر تا تعیین شورای شش‌نفره از سوی او را کوتاه بررسی می‌کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص67-16</ref>. | ||
* «تثبيت إمامة أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع)»: اثر یحیی بن حسین بن قاسم (245-298ق)، معروف به «الهادي‌إلى‌الحق» است. او با بهره‌گیری از حدیث نبوی(ص): «عَلِيٌّ مِنِّي بِمَنزِلَةِ هَارُونَ مِن مُوسی إلّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعدِي»، ادعا می‌کند که پیامبر(ص) این گفته را درباره علی، نه از روی اینکه همچون او دوستی نداشته است و یا به میل خود و یا از فرط دوست داشتنش گفته، بلکه بنا به دستور خداوندی بر زبان رانده است. دیگر اینکه قرآن نیز با آیه 17 سوره هود: «أَ فَمَنْ کانَ عَلى بَينَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ كتابُ مُوسى إِماماً وَ رَحْمَةً أُولئِك يؤْمِنُونَ بِهِ»، سخن پیامبر(ص) را تصدیق می‌کند. همچنین آیه 10 سوره واقعه: «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ»، مؤید آن گفتار است<ref>ر.ک: همان، ص74-69</ref>. | * «تثبيت إمامة أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع)»: اثر [[ابن قاسم، یحیى بن حسین|یحیی بن حسین بن قاسم]] (245-298ق)، معروف به «الهادي‌إلى‌الحق» است. او با بهره‌گیری از حدیث نبوی(ص): «عَلِيٌّ مِنِّي بِمَنزِلَةِ هَارُونَ مِن مُوسی إلّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعدِي»، ادعا می‌کند که پیامبر(ص) این گفته را درباره علی، نه از روی اینکه همچون او دوستی نداشته است و یا به میل خود و یا از فرط دوست داشتنش گفته، بلکه بنا به دستور خداوندی بر زبان رانده است. دیگر اینکه قرآن نیز با آیه 17 سوره هود: «أَ فَمَنْ کانَ عَلى بَينَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ كتابُ مُوسى إِماماً وَ رَحْمَةً أُولئِك يؤْمِنُونَ بِهِ»، سخن پیامبر(ص) را تصدیق می‌کند. همچنین آیه 10 سوره واقعه: «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ»، مؤید آن گفتار است<ref>ر.ک: همان، ص74-69</ref>. | ||
* | * «[[إنسان العيون]]»: اثر [[ابوالمعالی محمد بن علی حسینی بغدادی]] است. این اثر، هفت مجلس را از میان مجالسی که در کتاب «عيون الأخبار في مناقب الأخيار» آمده است، در بر دارد. این مجالس از سلسله روایات مورد وثوق زیدیه فراهم آمده است که به‌همراه اسنادشان در این کتاب برگُزیده و درج شده‌اند. موضوع‌هایی که این روایات را در خود جای داده‌اند، عبارتند از: بیان فضیلت [[امام علی علیه‌السلام|علی بن ابی‌طالب(ع)]]؛ بیان برتری خاندان پیامبر(ص)؛ آنچه از فضیلت‌ها که درباره پاکی میلادشان آمده است؛ آنچه از پیامبر(ص) در فضیلت فاطمه(س) رسیده است؛ فضیلت و شأن حسن بن علی(ع)؛ آنچه به امام حسین(ع) شهید کربلا مربوط است؛ آنچه در فضیلت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) آمده است؛ آنچه که از فضیلتی بزرگ و ثوابی درشت در باب حسین بن علی(ع) بیان شده است و آنچه در باب فضایل هر دو امام (حسنین) آمده است<ref>ر.ک: همان، ص128-75</ref>. | ||
* | * «[[تثبيت الوصية لعلي(ع) و بُنوة الحسنين لرسول‌الله(ص)]]»: اثری است که نویسنده آن شناخته‌شده نیست. این رساله درصدد اثبات جانشینی علی(ع) و نوادگی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) برای پیامبر(ص) با بهره‌گیری از آیه‌های قرآن و روایات است. مباحث این رساله عبارتند از: درخواست زید شهید از مردم در پاسخ به این پرسش که آیا پیامبر(ص) وصیتی داشته است یا نه؟؛ سیره پیامبر(ص) در زندگی‌اش وصی قرار دادن بهترین مردم برای کارها بوده است؛ تأکید بر حدیث ثقلین؛ تمسک به آیه خمس و حق ذوی‌القربی در آن؛ استشهاد به آیه 26 سوره حدید و مانند آن در استمرار نبوت در نسل نوح(ع) و ابراهیم(ع)؛ اثبات ذریه بودن حسنین(ع) برای پیامبر(ص) در آیه‌هایی مانند 61 آل عمران<ref>ر.ک: همان، ص131، 142، 146 و 148</ref>. | ||
* | * «[[رسالة في الرّد علی ابن تيمية]]»: نوشته [[حسن بن اسحاق بن المهدی]]، از نوادگان امام المنصور قاسم بن محمد بن علی (درگذشته 1160ق) است. او در این اثر، کتاب «منهاج السّنة» ابن تیمیه را، که نقدی تند بر کتاب «منهاج الكرامة في معرفة الإمامة» از ابن مطهر (علامه حلی) است، نقد می‌کند. | ||
نویسنده، کتاب ابن تیمیه را به دریایی مواج تشبیه می‌کند که آب تلخ و گوارای آن باهم درآمیخته و آن را دشتی وسیع می‌داند که راه‌هایش درهم و فراوان | نویسنده، کتاب ابن تیمیه را به دریایی مواج تشبیه می‌کند که آب تلخ و گوارای آن باهم درآمیخته است و آن را دشتی وسیع می‌داند که راه‌هایش درهم و فراوان بوده، راه حق از راه باطل در آن غیر قابل تشخیص است. نویسنده، در طرح مطالب، از صراط مستقیم دور افتاده است. اهل معرفت با دقت در این کتاب درمی‌یابند که حق با باطل پوشانده شده است...<ref>ر.ک: همان، ص160-159</ref>. | ||
حسن بن اسحاق، رافضیان را گمراه می‌داند و ابن تیمیه را در نقدی که بر آنان نوشته است، می‌ستاید، اما می‌گوید: چرا او زیدیه را در کنار رافضیان نهاده و هر دو فرقه را گمراه شمرده است؟<ref>ر.ک: همان، ص170-169</ref>. نقد دیگر او به ابن تیمیه درباره حرکت امام حسین(ع) است؛ به‌گونه‌ای که امام را باغی برمی‌شمرد! حسن بن اسحاق سپس به‌تفصیل، دیدگاه ابن تیمیه را در تفسیر آیه «إنّما وليّكم اللَّه و رسوله و الّذين امنوا الّذين يقيمون الصّلاة و يؤتون الزّكاة و هم راكعون»، که در شأن امیرالمؤمنین(ع) است، به نقد می‌کشد<ref>ر.ک: همان، ص185-179</ref>. نقدهای دیگری نیز بر کلام ابن تیمیه مانند تشبیهی که او میان رافضیان و قوم یهود می‌کند، در کتاب دیده می‌شود. نویسنده در پایان، کتاب ابن تیمیه را منهای این مخاصمه‌ها و جدل‌های ناروا، اثری نفیس، مختصر و مفید برمی‌شمرد<ref>ر.ک: همان، ص191-186</ref>. | حسن بن اسحاق، رافضیان را گمراه می‌داند و ابن تیمیه را در نقدی که بر آنان نوشته است، می‌ستاید، اما می‌گوید: چرا او زیدیه را در کنار رافضیان نهاده و هر دو فرقه را گمراه شمرده است؟<ref>ر.ک: همان، ص170-169</ref>. نقد دیگر او به ابن تیمیه درباره حرکت امام حسین(ع) است؛ به‌گونه‌ای که امام را باغی برمی‌شمرد! حسن بن اسحاق سپس به‌تفصیل، دیدگاه ابن تیمیه را در تفسیر آیه «إنّما وليّكم اللَّه و رسوله و الّذين امنوا الّذين يقيمون الصّلاة و يؤتون الزّكاة و هم راكعون»، که در شأن امیرالمؤمنین(ع) است، به نقد می‌کشد<ref>ر.ک: همان، ص185-179</ref>. نقدهای دیگری نیز بر کلام ابن تیمیه مانند تشبیهی که او میان رافضیان و قوم یهود می‌کند، در کتاب دیده می‌شود. نویسنده در پایان، کتاب ابن تیمیه را منهای این مخاصمه‌ها و جدل‌های ناروا، اثری نفیس، مختصر و مفید برمی‌شمرد<ref>ر.ک: همان، ص191-186</ref>. | ||
* | * «[[مجموع كتب و رسائل الإمام القاسم بن إبراهيم الرسي|تثبيت الإمامة]]»: نوشته [[رسی، قاسم بن ابراهیم|ابومحمد قاسم بن ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم بن حسن بن حسن بن على بن ابى‌‌طالب]] (169-246ق)، فقیه زیدی و معروف به [[رسی، قاسم بن ابراهیم|قاسم الرَّسّى]] است. | ||
رسّی در این رساله به پرسشی که از او درباره امامت و وجوب آن شده است، پاسخ مى‌دهد. او در تثبیت اندیشه امامت، به آیات فراوانى از قرآن استناد مى‌کند. این استنادها افزون بر اینکه فهم عمیق او را از مُصحف کریم نشان می‌دهد، این نکته را در بر دارد که «امامت» امرى وحیانى و جزء سنن لایتغیر الهى است که پیشینیه آن در امت‌هاى گذشته نیز دیده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص199-196</ref>. | [[رسی، قاسم بن ابراهیم|رسّی]] در این رساله به پرسشی که از او درباره امامت و وجوب آن شده است، پاسخ مى‌دهد. او در تثبیت اندیشه امامت، به آیات فراوانى از قرآن استناد مى‌کند. این استنادها افزون بر اینکه فهم عمیق او را از مُصحف کریم نشان می‌دهد، این نکته را در بر دارد که «امامت» امرى وحیانى و جزء سنن لایتغیر الهى است که پیشینیه آن در امت‌هاى گذشته نیز دیده می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص199-196</ref>. | ||
رسی سخنش را با نگاهی به پیدایش جهان، شب و روز، فصل‌های سال، تغذیه موجودات، برتری انسان، ادب و دانایی او ادامه داده<ref>ر.ک: همان، ص210-200</ref>، تا به هدایت آدمیان و بعثت پیامبران می‌رسد و پیگیری کار هدایت را در وصی گشتن پیشوایان معصوم، به‌ویژه | [[رسی، قاسم بن ابراهیم|رسی]] سخنش را با نگاهی به پیدایش جهان، شب و روز، فصل‌های سال، تغذیه موجودات، برتری انسان، ادب و دانایی او ادامه داده<ref>ر.ک: همان، ص210-200</ref>، تا به هدایت آدمیان و بعثت پیامبران می‌رسد و پیگیری کار هدایت را در وصی گشتن پیشوایان معصوم، به‌ویژه «[[امام علی علیه‌السلام|امام علی(ع)]]» می‌بیند. رسی در این‌باره، برای اثبات «امامت امیر مؤمنان(ع)» به آیه‌های قرآنی مانند «السّابِقُونَ السّابِقُونَ» و حدیث نبوی مانند «أَنتَ مِنّي بِمَنزِلَةِ هَارُونَ مِن مُوسَی» استناد می‌کند و آن را در میان اقران علی بن ابی‌طالب(ع) مختص ایشان می‌داند<ref>ر.ک: همان، ص219-211</ref>. | ||
* [[الكواكب الدرّيّة في النصوص علی إمامة خير البريّة]]: نوشته سید صلاح بن ابراهیم بن احمد حسنی زیدی (درگذشته اوایل قرن 8 هجری) در اثبات امامت امیرالمؤمنین علی(ع) است. این کتاب از آثار خاص و مهم در منابع زیدی بشمار می‌آید. نویسنده با تمسک به قرآن، سنّت و اجماع و با بهره‌گیری از آثاری مانند «تفسیر کبیر» به منکران ولایت امیر مؤمنان(ع) پاسخ می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص263</ref>. | * [[الكواكب الدرّيّة في النصوص علی إمامة خير البريّة]]: نوشته [[سید صلاح بن ابراهیم بن احمد حسنی زیدی]] (درگذشته اوایل قرن 8 هجری) در اثبات امامت [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین علی(ع)]] است. این کتاب از آثار خاص و مهم در منابع زیدی بشمار می‌آید. نویسنده با تمسک به قرآن، سنّت و اجماع و با بهره‌گیری از آثاری مانند «تفسیر کبیر» به منکران ولایت [[امام علی علیه‌السلام|امیر مؤمنان(ع)]] پاسخ می‌دهد<ref>ر.ک: همان، ص263</ref>. | ||
پایان‌بخش کتاب، اشعاری است در مدح پیامبر(ص) و علی(ع)، که در ذیل چند فصل با عناوین متعدد ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص296-275</ref>. | پایان‌بخش کتاب، اشعاری است در مدح پیامبر(ص) و [[امام علی علیه‌السلام|علی(ع)]]، که در ذیل چند فصل با عناوین متعدد ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص296-275</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۰: | ||
[[رده:امامت]] | [[رده:امامت]] | ||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 مرداد 1403]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مرداد 1403 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ مرداد 1403 توسط سید حمید رضا حسینی هاشمی]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مرداد 1403 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ مرداد 1403 توسط محسن عزیزی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۴۳
| رسائل في الإمامة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جمع من علماء الزیدیة (نويسنده) مؤسسة شمس الضحی الثقافیة (سایر) |
| عنوان‌های دیگر | إنسان العیون ** تثبیت إمامة أمیرالمؤمنین علي بن أبي طالب ** تثبیت الإمامة ** رسالة في الرد علی ابن تیمیة ** سبع رسائل في إمامة أميرالمؤمنين و أبنائه المعصومين عليهم‌السلام ** کتاب الکواکب الدریة في النصوص علی إمامة خیر البریة ** کتاب تثبیت الإمامة ** |
| ناشر | شمس الضحی |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1383ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-95245-0-9 |
| موضوع | امامت - علی بن ابی طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 5ر 223 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
رسائل في الإمامة، مجموعه هفت رساله از رساله‌های برخی علمای شیعه زیدیه درباره امامت امیرالمؤمنین و فرزندانش است که عبارتند از: «تثبيت الإمامة» و «تثبيت إمامة أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع)»، از یحیی بن حسین بن قاسم؛ «إنسان العيون»، از ابوالمعالی محمد بن علی حسینی بغدادی؛ «تثبيت الوصية لعلي(ع) و بنوة الحسنين لرسول‌الله(ص)»؛ «رسالة في الرّد علی ابن تيمية»، از حسن بن اسحاق؛ «تثبيت الإمامة»، از قاسم رسّی؛ «الكواكب الدرّيّة في النصوص علی إمامة خير البريّة»، از صلاح‌الدین یمنی. مؤسسه شمس‌الضّحی الثقافية، پژوهش این اثر را انجام داده است.
این رساله‌ها نخستین بار، با پیوست به کتاب «المنتخب و يليه كتاب الفنون» چاپ شده است. در شمار امامت‌نامه‌های این مجموعه، دو رساله دیگر نیز دیده می‌شود که جدای از این رساله‌ها عرضه شده‌اند و عبارتند از: «تنبيه الغافلين عن فضائل الطالبيين»، از حاکم جشمی و «شرح لاميّة الصاحب بن عبّاد (في أصول الدين و إمامة أميرالمؤمنين)»، از قاضی جعفر بن احمد بهلولی معتزلی[۱].
- تثبيت الإمامة: اثر ابوالحسین یحیى بن الحسین بن القاسم (245-298ق)، معروف به «الهادي‌إلى‌الحق»، امام و مجتهد زیدیه، مؤسس مذهب هادویه است. این کتاب از کهن‌ترین آثاری است که در آیین اسلام به مسئله «امامت» و سرآغاز پیدایش این «اصل» در امت رسول‌الله(ص) و آنچه که هنگام درگذشت پیامبر(ص) و سال‌های پس از آن بر امامت گذشت، می‌پردازد. نویسنده پس از وصف افتراقی که در امت پیامبر افتاد، دوره خلافت ابوبکر و عمر تا تعیین شورای شش‌نفره از سوی او را کوتاه بررسی می‌کند[۲].
- «تثبيت إمامة أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع)»: اثر یحیی بن حسین بن قاسم (245-298ق)، معروف به «الهادي‌إلى‌الحق» است. او با بهره‌گیری از حدیث نبوی(ص): «عَلِيٌّ مِنِّي بِمَنزِلَةِ هَارُونَ مِن مُوسی إلّا أَنَّهُ لَا نَبِيَّ بَعدِي»، ادعا می‌کند که پیامبر(ص) این گفته را درباره علی، نه از روی اینکه همچون او دوستی نداشته است و یا به میل خود و یا از فرط دوست داشتنش گفته، بلکه بنا به دستور خداوندی بر زبان رانده است. دیگر اینکه قرآن نیز با آیه 17 سوره هود: «أَ فَمَنْ کانَ عَلى بَينَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ وَ مِنْ قَبْلِهِ كتابُ مُوسى إِماماً وَ رَحْمَةً أُولئِك يؤْمِنُونَ بِهِ»، سخن پیامبر(ص) را تصدیق می‌کند. همچنین آیه 10 سوره واقعه: «وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ»، مؤید آن گفتار است[۳].
- «إنسان العيون»: اثر ابوالمعالی محمد بن علی حسینی بغدادی است. این اثر، هفت مجلس را از میان مجالسی که در کتاب «عيون الأخبار في مناقب الأخيار» آمده است، در بر دارد. این مجالس از سلسله روایات مورد وثوق زیدیه فراهم آمده است که به‌همراه اسنادشان در این کتاب برگُزیده و درج شده‌اند. موضوع‌هایی که این روایات را در خود جای داده‌اند، عبارتند از: بیان فضیلت علی بن ابی‌طالب(ع)؛ بیان برتری خاندان پیامبر(ص)؛ آنچه از فضیلت‌ها که درباره پاکی میلادشان آمده است؛ آنچه از پیامبر(ص) در فضیلت فاطمه(س) رسیده است؛ فضیلت و شأن حسن بن علی(ع)؛ آنچه به امام حسین(ع) شهید کربلا مربوط است؛ آنچه در فضیلت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) آمده است؛ آنچه که از فضیلتی بزرگ و ثوابی درشت در باب حسین بن علی(ع) بیان شده است و آنچه در باب فضایل هر دو امام (حسنین) آمده است[۴].
- «تثبيت الوصية لعلي(ع) و بُنوة الحسنين لرسول‌الله(ص)»: اثری است که نویسنده آن شناخته‌شده نیست. این رساله درصدد اثبات جانشینی علی(ع) و نوادگی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) برای پیامبر(ص) با بهره‌گیری از آیه‌های قرآن و روایات است. مباحث این رساله عبارتند از: درخواست زید شهید از مردم در پاسخ به این پرسش که آیا پیامبر(ص) وصیتی داشته است یا نه؟؛ سیره پیامبر(ص) در زندگی‌اش وصی قرار دادن بهترین مردم برای کارها بوده است؛ تأکید بر حدیث ثقلین؛ تمسک به آیه خمس و حق ذوی‌القربی در آن؛ استشهاد به آیه 26 سوره حدید و مانند آن در استمرار نبوت در نسل نوح(ع) و ابراهیم(ع)؛ اثبات ذریه بودن حسنین(ع) برای پیامبر(ص) در آیه‌هایی مانند 61 آل عمران[۵].
- «رسالة في الرّد علی ابن تيمية»: نوشته حسن بن اسحاق بن المهدی، از نوادگان امام المنصور قاسم بن محمد بن علی (درگذشته 1160ق) است. او در این اثر، کتاب «منهاج السّنة» ابن تیمیه را، که نقدی تند بر کتاب «منهاج الكرامة في معرفة الإمامة» از ابن مطهر (علامه حلی) است، نقد می‌کند.
نویسنده، کتاب ابن تیمیه را به دریایی مواج تشبیه می‌کند که آب تلخ و گوارای آن باهم درآمیخته است و آن را دشتی وسیع می‌داند که راه‌هایش درهم و فراوان بوده، راه حق از راه باطل در آن غیر قابل تشخیص است. نویسنده، در طرح مطالب، از صراط مستقیم دور افتاده است. اهل معرفت با دقت در این کتاب درمی‌یابند که حق با باطل پوشانده شده است...[۶].
حسن بن اسحاق، رافضیان را گمراه می‌داند و ابن تیمیه را در نقدی که بر آنان نوشته است، می‌ستاید، اما می‌گوید: چرا او زیدیه را در کنار رافضیان نهاده و هر دو فرقه را گمراه شمرده است؟[۷]. نقد دیگر او به ابن تیمیه درباره حرکت امام حسین(ع) است؛ به‌گونه‌ای که امام را باغی برمی‌شمرد! حسن بن اسحاق سپس به‌تفصیل، دیدگاه ابن تیمیه را در تفسیر آیه «إنّما وليّكم اللَّه و رسوله و الّذين امنوا الّذين يقيمون الصّلاة و يؤتون الزّكاة و هم راكعون»، که در شأن امیرالمؤمنین(ع) است، به نقد می‌کشد[۸]. نقدهای دیگری نیز بر کلام ابن تیمیه مانند تشبیهی که او میان رافضیان و قوم یهود می‌کند، در کتاب دیده می‌شود. نویسنده در پایان، کتاب ابن تیمیه را منهای این مخاصمه‌ها و جدل‌های ناروا، اثری نفیس، مختصر و مفید برمی‌شمرد[۹].
- «تثبيت الإمامة»: نوشته ابومحمد قاسم بن ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم بن حسن بن حسن بن على بن ابى‌‌طالب (169-246ق)، فقیه زیدی و معروف به قاسم الرَّسّى است.
رسّی در این رساله به پرسشی که از او درباره امامت و وجوب آن شده است، پاسخ مى‌دهد. او در تثبیت اندیشه امامت، به آیات فراوانى از قرآن استناد مى‌کند. این استنادها افزون بر اینکه فهم عمیق او را از مُصحف کریم نشان می‌دهد، این نکته را در بر دارد که «امامت» امرى وحیانى و جزء سنن لایتغیر الهى است که پیشینیه آن در امت‌هاى گذشته نیز دیده می‌شود[۱۰].
رسی سخنش را با نگاهی به پیدایش جهان، شب و روز، فصل‌های سال، تغذیه موجودات، برتری انسان، ادب و دانایی او ادامه داده[۱۱]، تا به هدایت آدمیان و بعثت پیامبران می‌رسد و پیگیری کار هدایت را در وصی گشتن پیشوایان معصوم، به‌ویژه «امام علی(ع)» می‌بیند. رسی در این‌باره، برای اثبات «امامت امیر مؤمنان(ع)» به آیه‌های قرآنی مانند «السّابِقُونَ السّابِقُونَ» و حدیث نبوی مانند «أَنتَ مِنّي بِمَنزِلَةِ هَارُونَ مِن مُوسَی» استناد می‌کند و آن را در میان اقران علی بن ابی‌طالب(ع) مختص ایشان می‌داند[۱۲].
- الكواكب الدرّيّة في النصوص علی إمامة خير البريّة: نوشته سید صلاح بن ابراهیم بن احمد حسنی زیدی (درگذشته اوایل قرن 8 هجری) در اثبات امامت امیرالمؤمنین علی(ع) است. این کتاب از آثار خاص و مهم در منابع زیدی بشمار می‌آید. نویسنده با تمسک به قرآن، سنّت و اجماع و با بهره‌گیری از آثاری مانند «تفسیر کبیر» به منکران ولایت امیر مؤمنان(ع) پاسخ می‌دهد[۱۳].
پایان‌بخش کتاب، اشعاری است در مدح پیامبر(ص) و علی(ع)، که در ذیل چند فصل با عناوین متعدد ارائه شده است[۱۴].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه محقق، ص6
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص67-16
- ↑ ر.ک: همان، ص74-69
- ↑ ر.ک: همان، ص128-75
- ↑ ر.ک: همان، ص131، 142، 146 و 148
- ↑ ر.ک: همان، ص160-159
- ↑ ر.ک: همان، ص170-169
- ↑ ر.ک: همان، ص185-179
- ↑ ر.ک: همان، ص191-186
- ↑ ر.ک: همان، ص199-196
- ↑ ر.ک: همان، ص210-200
- ↑ ر.ک: همان، ص219-211
- ↑ ر.ک: همان، ص263
- ↑ ر.ک: همان، ص296-275
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.