وصف إفريقيا: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'اسلامي' به 'اسلامی')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR10137J1.jpg|بندانگشتی|وصف إفریقیا]]
| تصویر =NUR10137J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =وصف إفریقیا
|+ |
| پدیدآوران =  
|-
[[ابن الوزان الزیاتی، حسن بن محمد]] (نویسنده)
! نام کتاب!! data-type='bookName'|وصف إفریقیا
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[ابن الوزان الزیاتی، حسن بن محمد]] (نويسنده)


[[حمیده، عبدالرحمن]] (تعريب)
[[حمیده، عبدالرحمن]] (تعريب)
|-
| زبان =عربی
|زبان  
| کد کنگره =‏‎‏DT‎‏ ‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ل‎‏9‎‏ ‎‏و‎‏6041*
|data-type='language'|عربی
| موضوع =
|-
آفریقا - سیر و سیاحت - قرن 10ق.
|کد کنگره  
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏‎‏DT‎‏ ‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ل‎‏9‎‏ ‎‏و‎‏6041*
|-
|موضوع  
|data-type='subject'|آفریقا - سیر و سیاحت - قرن 10ق.


آفریقا - فرهنگ جغرافیایی
آفریقا - فرهنگ جغرافیایی
|-
| ناشر =
|ناشر  
مکتبة الأسرة
|data-type='publisher'|مکتبة الأسرة
| مکان نشر =قاهره - مصر
|-
| سال نشر = 2005 م
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|قاهره - مصر
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'| 2005 م
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE10137AUTOMATIONCODE
|}
</div>


 
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE65204AUTOMATIONCODE، AUTOMATIONCODE10137AUTOMATIONCODE
== معرفي اجمالي ==
| چاپ =1
 
| تعداد جلد =1
 
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10137
"وصف افريقيا"، تأليف حسن بن محمد الوزّان الزياتي، مشهور به لئون آفريقايي است كه توسط عبدالرحمن حميده از زبان ايتاليايي به عربي ترجمه شده است. درباره تاريخ جغرافيا منابع كمي وجود دارد و لذا اين كتاب از ارزش بالايي برخوردار است و اطلاعاتي را ثبت كرده است كه گاه در هيچ منبعي نيامده است.
| کتابخوان همراه نور =10137
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''وصف إفريقيا'''، تأليف [[ابن وزان زیاتی، حسن بن محمد|حسن بن محمد الوزّان الزياتي]]، مشهور به لئون آفريقايي است كه توسط عبدالرحمن حميده از زبان ايتاليايي به عربی ترجمه شده است. درباره تاريخ جغرافيا منابع كمي وجود دارد و لذا اين كتاب از ارزش بالايي برخوردار است و اطلاعاتي را ثبت كرده است كه گاه در هيچ منبعي نيامده است.


== ساختار==
== ساختار==
 
مطالب كتاب در نه باب تقسيم‌بندی شده است. به جز باب اول كه به كلياتي درباره آفريقا و باب آخر كه از رودها و معادن و موجودات اين سرزمين پرداخته است، در ديگر ابواب به تناسب، يك يا چند كشور را مورد مطالعه قرار داده است. شيوه نگارشي او بدين گونه است كه به ندرت از منابع و مورخين نام میبرد و تنها به گزارش مطالب مختلف از موضوع مورد بحث پرداخته است.
 
مطالب كتاب در نه باب تقسيم‌بندي شده است. به جز باب اول كه به كلياتي درباره آفريقا و باب آخر كه از رودها و معادن و موجودات اين سرزمين پرداخته است، در ديگر ابواب به تناسب، يك يا چند كشور را مورد مطالعه قرار داده است. شيوه نگارشي او بدين گونه است كه به ندرت از منابع و مورخين نام مي‌برد و تنها به گزارش مطالب مختلف از موضوع مورد بحث پرداخته است.


== گزارش محتوا==
== گزارش محتوا==
اين اثر به نه باب تقسيم شده كه در باب اول از آفريقا به طور كلي و از مناطق و قبايل آن و نيز مكان‌های وحشتناك و بيماري‌ها و از مردم بدوي سخن میگويد. دوم نواحي مراكش و شهرها و كوه‌ها را وصف میكند. سوم به مملكت فاس اختصاص دارد و شهرها و معادن و كوه‌های آن را شرح میدهد. در سه باب بعدي به ترتيب به تلسمان، بجايه و تونس، و طرابلس می‌پردازد. باب هفتم به دولت‌های سودان و هشتم به از مصر و شهرهای آن و عادات، پوشش و ساكنين قاهره و اميران اين سرزمين سخن گفته است. در باب نهم گزارش مختصري از رودها، حيوانات، ماهى‌ها، پرندگان، معادن و گياهان موجود آفريقا به دست میدهد.


مؤلف در ابتدای كتاب میگويد كه كتاب خويش را از روي حافظه و پس از ده سال كه يك كتاب عربی نديده، به قلم آورده است. حافظه وي هميشه وفادار نبوده و اگر چه گزارش جغرافیایی او كاملاً دقيق است؛ اما مطالب تاریخی و تاريخ‌های آن رضايت بخش نيست. شايد از اين رو كه منابع لازم را در دسترس نداشته است.


اين اثر به نه باب تقسيم شده كه در باب اول از آفريقا به طور كلي و از مناطق و قبايل آن و نيز مكان‌هاي وحشتناك و بيماري‌ها و از مردم بدوي سخن مي‌گويد. دوم نواحي مراكش و شهرها و كوه‌ها را وصف مي‌كند. سوم به مملكت فاس اختصاص دارد و شهرها و معادن و كوه‌هاي آن را شرح مي‌دهد. در سه باب بعدي به ترتيب به تلسمان، بجايه و تونس، و طرابلس مي‌پردازد. باب هفتم به دولت‌هاي سودان و هشتم به از مصر و شهرهاي آن و عادات، پوشش و ساكنين قاهره و اميران اين سرزمين سخن گفته است. در باب نهم گزارش مختصري از رودها، حيوانات، ماهى‌ها، پرندگان، معادن و گياهان موجود آفريقا به دست مي‌دهد.
آثار اقامت او در اروپا در كتاب نمايان است؛ زيرا اگر چه مؤلف يك دانشمند عرب است و مطالب نيز عربی است؛ اما كتاب برای اروپايى‌ها نوشته شده است. شايد مؤلف كه به چند زبان آشنايي داشته، توانسته است از مؤلفات كلاسيك جهان و مؤلفات قرون وسطايي اروپا اطلاع پيدا كند و شايد دانشوران ايتاليايي در اين باب به او كمك كرده‌اند. قراين نشان میدهد كه وي آثار بعضي از مورخان لاتيني را نيز خوانده است.


مؤلف در ابتداي كتاب مي‌گويد كه كتاب خويش را از روي حافظه و پس از ده سال كه يك كتاب عربي نديده، به قلم آورده است. حافظه وي هميشه وفادار نبوده و اگر چه گزارش جغرافيايي او كاملاً دقيق است؛ اما مطالب تاريخي و تاريخ‌هاي آن رضايت بخش نيست. شايد از اين رو كه منابع لازم را در دسترس نداشته است.
نویسنده از منابع كتاب كمتر نام میبرد و اگر هم ياد كند، به احتمال قوي از روي حافظه است. از مؤلفان معروف از مسعودي، بكري، ادريسي، ابن‌ خطیب و ابن‌ بشكوال نام میبرد. از ميان همه مورخان و جغرافی  نويسان از مؤلفي به نام ابن‌ رقيق بيشتر از همه نقل میكند. در واقع او طبقه‌بندی بديع قبايل عرب و بربر و مقدار زيادي از مطالب مختلف و بلكه طرح عمومی تأليف خود را از لحاظ تاریخی و نژاد نگاری به اين شخص مديون است كه متأسفانه هنوز به درستي شناخته نشده است.


آثار اقامت او در اروپا در كتاب نمايان است؛ زيرا اگر چه مؤلف يك دانشمند عرب است و مطالب نيز عربي است؛ اما كتاب براي اروپايى‌ها نوشته شده است. شايد مؤلف كه به چند زبان آشنايي داشته، توانسته است از مؤلفات كلاسيك جهان و مؤلفات قرون وسطايي اروپا اطلاع پيدا كند و شايد دانشوران ايتاليايي در اين باب به او كمك كرده‌اند. قراين نشان مي‌دهد كه وي آثار بعضي از مورخان لاتيني را نيز خوانده است.
ارزش كتاب لئون، به مطالب منقول از ديگران نيست، بلكه به ملاحظات شخصي اوست كه قسمت اساسي اثر را تشكيل میدهد. وي در تأليف اروپايي خود، سليقه عربی را حفظ كرده و به رسم مجموعه‌های ادبي كه در زبان عربی رواج دارد، قصه‌های ساختگي نقل میكند كه نتيجه آن اندرز و عبرت‌آموزي است. همه كسانی كه به تحقيق درباره اين كتاب پرداخته‌اند، روش تأليف آن را كه در خاتمه آورده تأييد میكنند. از نكات بارز اين اثر آن است كه نزديك به چهارصد نام جغرافیایی را با ملاحظات دقيق و تازه ياد كرده است.


نويسنده از منابع كتاب كمتر نام مي‌برد و اگر هم ياد كند، به احتمال قوي از روي حافظه است. از مؤلفان معروف از مسعودي، بكري، ادريسي، ابن‌خطيب و ابن‌بشكوال نام مي‌برد. از ميان همه مورخان و جغرافي نويسان از مؤلفي به نام ابن‌رقيق بيشتر از همه نقل مي‌كند. در واقع او طبقه‌بندي بديع قبايل عرب و بربر و مقدار زيادي از مطالب مختلف و بلكه طرح عمومي تأليف خود را از لحاظ تاريخي و نژاد نگاري به اين شخص مديون است كه متأسفانه هنوز به درستي شناخته نشده است.
هدف از تأليف كتاب را می‌توان از خاتمه بدست آورد، چنانكه خود گفته است: «به طور كلي اين چيزهای جالبي است كه من، جوواني لئوني، در همه آفريقا كه سراسر آن را گشته‌ام، ديده‌ام و به خاطرم مانده است و روز به روز همه آنچه را با چشم خويش ديده‌ام و در خور ياد كردن بوده، يادداشت كرده‌ام و آنچه را، از تنگي وقت يا سختي راه، خود نديده‌ام از مردم موثق كه ديده‌اند، گرفته‌ام. آنگاه بكوشيدم تا اين مطالب پراكنده را به صورت كتابی در آورم و آن را در رم به روز دهم ماه مارس 1526م از ميلاد مسيح به پايان بردم».


ارزش كتاب لئون، به مطالب منقول از ديگران نيست، بلكه به ملاحظات شخصي اوست كه قسمت اساسي اثر را تشكيل مي‌دهد. وي در تأليف اروپايي خود، سليقه عربي را حفظ كرده و به رسم مجموعه‌هاي ادبي كه در زبان عربي رواج دارد، قصه‌هاي ساختگي نقل مي‌كند كه نتيجه آن اندرز و عبرت‌آموزي است. همه كساني كه به تحقيق درباره اين كتاب پرداخته‌اند، روش تأليف آن را كه در خاتمه آورده تأييد مي‌كنند. از نكات بارز اين اثر آن است كه نزديك به چهارصد نام جغرافيايي را با ملاحظات دقيق و تازه ياد كرده است.
شفر خاورشناس فرانسوی درباره او چنين می‌نويسد: «مطالبی كه لئون آفريقايي در وصف مغرب میآورد، بسيار دقيق است. تحقيقات اخير صدق گفتار وي را حتي در مواردي كه سابقاً مورد ترديد بود تأييد كرده است». ولي اين ستايش‌ها مانع از آن نبوده كه دانشوران درباره بعضي نكات مربوط به طرز كار وي روش انتقادي داشته باشند. به نظر آماري، خاورشناس ايتاليايي، مطالبی كه لئون تقرير كرده، پس از بازگشت وي به آفريقا جمع‌آوری شده و او نتوانسته است، متن نهایی را تنقيح كند. او همچنين میگويد كه لئون آفريقايي تاريخ سيسيل را خوب نمیدانسته است. شفر نيز با بسیاری از ديگر دانشوران در اين سخن متّفق است كه لئون همه چيزهایی را كه توصيف كرده نديده و غالباً ً شاهد عيني حكايات خويش نبوده است. با اين همه، بايد دانست كه وي «آخرين جغرافی  شناس معروف اين منطقه است». البته در زمينه جغرافيا به عده زيادي مؤلف مغربی بر میخوريم، ولي مؤلفات آنها از نقاط معيني سخن دارد و مؤلفات جامع از نوع كتاب لئون آفريقايي به وجود نيامد.
 
هدف از تأليف كتاب را مي‌توان از خاتمه بدست آورد، چنانكه خود گفته است: «به طور كلي اين چيزهاي جالبي است كه من، جوواني لئوني، در همه آفريقا كه سراسر آن را گشته‌ام، ديده‌ام و به خاطرم مانده است و روز به روز همه آنچه را با چشم خويش ديده‌ام و در خور ياد كردن بوده، يادداشت كرده‌ام و آنچه را، از تنگي وقت يا سختي راه، خود نديده‌ام از مردم موثق كه ديده‌اند، گرفته‌ام. آنگاه بكوشيدم تا اين مطالب پراكنده را به صورت كتابي در آورم و آن را در رم به روز دهم ماه مارس 1526م از ميلاد مسيح به پايان بردم».
 
شفر خاورشناس فرانسوي درباره او چنين می‌نويسد: «مطالبي كه لئون آفريقايي در وصف مغرب مي‌آورد، بسيار دقيق است. تحقيقات اخير صدق گفتار وي را حتي در مواردي كه سابقاً مورد ترديد بود تأييد كرده است». ولي اين ستايش‌ها مانع از آن نبوده كه دانشوران درباره بعضي نكات مربوط به طرز كار وي روش انتقادي داشته باشند. به نظر آماري، خاورشناس ايتاليايي، مطالبي كه لئون تقرير كرده، پس از بازگشت وي به آفريقا جمع‌آوري شده و او نتوانسته است، متن نهايي را تنقيح كند. او همچنين مي‌گويد كه لئون آفريقايي تاريخ سيسيل را خوب نمي‌دانسته است. شفر نيز با بسياري از ديگر دانشوران در اين سخن متّفق است كه لئون همه چيزهايي را كه توصيف كرده نديده و غالباً شاهد عيني حكايات خويش نبوده است. با اين همه، بايد دانست كه وي «آخرين جغرافي شناس معروف اين منطقه است». البته در زمينه جغرافيا به عده زيادي مؤلف مغربي بر مي‌خوريم، ولي مؤلفات آنها از نقاط معيني سخن دارد و مؤلفات جامع از نوع كتاب لئون آفريقايي به وجود نيامد.


== وضعيت كتاب==
== وضعيت كتاب==
اين اثر را عبدالرحمن حميده، از فرانسوی به عربی ترجمه كرده است. پاورقیهای كتاب از آ.ايپولار و دو تن ديگر است. علي عبدالواحد نيز مراجعات آن را به انجام رسانده است. شرح، توضيح كلمات، اصطلاحات و نيز آدرس مطالب در پاورقیبه خوبی ذكر شده است. در انتهای اثر فهرست مطالب، نقشه‌ها و عكس‌های حيوانات ذكر شده است.


== منابع مقاله ==


اين اثر را عبدالرحمن حميده، از فرانسوي به عربي ترجمه كرده است. پاورقي‌هاي كتاب از آ.ايپولار و دو تن ديگر است. علي عبدالواحد نيز مراجعات آن را به انجام رسانده است. شرح، توضيح كلمات، اصطلاحات و نيز آدرس مطالب در پاورقي به خوبي ذكر شده است. در انتهاي اثر فهرست مطالب، نقشه‌ها و عكس‌هاي حيوانات ذكر شده است.
== منابع ==
1-مقدمه و متن كتاب.
2-كتاب تاريخ نوشته‌هاي جغرافيايي در جهان اسلامی، ترجمه [[پاینده، ابوالقاسم|ابوالقاسم پاينده]]، صفحه 355-357.


# مقدمه و متن كتاب.
# كتاب تاريخ نوشته‌های جغرافیایی در جهان اسلامی، ترجمه [[پاینده، ابوالقاسم|ابوالقاسم پاينده]]، صفحه 355-357.


== پیوندها ==
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/6227 مطالعه کتاب وصف إفریقیا در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]