أسس الحدود و التعزيرات: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    (صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR00024J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.)
     
    جز (جایگزینی متن - '= ' به '= ')
     
    (۵۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR00024J1.jpg|بندانگشتی|أسس الحدود و التعزیرات]]
    | تصویر =NUR00024J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =أسس الحدود و التعزیرات
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده
    |-
    | پدیدآوران = 
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|أسس الحدود و التعزیرات
    [[تبریزی، جواد]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏‎‏BP‎‏ ‎‏195‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏2‎‏الف‎‏5
    |data-type='otherBookNames'|شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده
    | موضوع =
    |-
    تعزیرات (فقه)
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[تبریزی، جواد]] (نويسنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏‎‏BP‎‏ ‎‏195‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏2‎‏الف‎‏5
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|تعزیرات (فقه)


    حدود (فقه)
    حدود (فقه)
    خط ۲۶: خط ۱۵:


    فقه جعفری - قرن 14
    فقه جعفری - قرن 14
    |-
    | ناشر
    |ناشر  
    مطبعه مهر
    |data-type='publisher'|مطبعه مهر
    | مکان نشر =قم - ایران
    |-
    | سال نشر =  1417 ق
    |مکان نشر  
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00024AUTOMATIONCODE
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    | چاپ =1
    |-
    | تعداد جلد =1
    |سال نشر
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00024
    |data-type='publishYear'| 1417 هـ.ق
    | کتابخوان همراه نور =00024
    |-class='articleCode'
    | کد پدیدآور =
    |کد اتوماسیون
    | پس از =
    |data-type='automationCode'|24
    | پیش از =
    |}
    }}
    </div>


    '''أسس الحدود و التعزيرات''' جلد دوم از سلسله دروس خارج آیت‌الله [[میرزا جواد تبريزى]] است كه بر مبناى متن [[شرائع الإسلام في مسائل الحلال و الحرام (محشی حسینی شیرازی)|شرائع الاسلام]] سامان يافته و در آن احكام و مسائل مربوط به حدود و تعزيرات تحقيق شده است.


    ==معرفى اجمالى==
    ==ساختار==
    شرحى تفصيلى و تعليماتى - استدلالى بر فتاوى، احكام و مسائل [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] در شرائع الاسلام است كه به دليل طبقه بندى مناسب مباحث و توجه به فروعات مبتلى به در زندگى اجتماعى و فردى مورد توجه [[تبریزی، جواد|آیت‌الله تبريزى]] قرار گرفته است. کتاب دارای دو قسمت حدود<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=13&viewType=html ر.ک: متن، ص13]</ref> و تعزیرات<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=407&viewType=html ر.ک: همان، ص407]</ref> است، بخش حدود دارای 6 باب و بخش تعزیرات در سه باب تفسیم بندی شده است.در هر مبحث در ذيل متن، تعاريف اصطلاحات، ادله فقهى و فروعات بررسى شده و با تكيه بر وسائل الشيعه مستندات هر حكم و نحوه استنباط و استخراج حكم فقهى تبيين شده است.


    ==گزارش محتوا==
    ابتدا تعريف حد و تعزير مورد مناقشه قرار گرفته و اشكالات تعريف [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] بيان شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=7&viewType=html ر.ک: همان، ص7]</ref>. [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] حد را به هر عقوبت تعيين شده و تعزير را به عقوبت‌هاى معين نشده تعريف كرده است كه مؤلف با نقل عبارتى از مسالك، مقدر و معين نبودن تعزيرات را نپذيرفته و با ذكر مثال‌هایى مشخص ساخته كه تقدير در برخى از تعزيرات وجود دارد.


    «أسس الحدود و التعزيرات» جلد دوم از سلسله دروس خارج آيت الله تبريزى است كه بر مبناى متن شرائع الاسلام سامان يافته و در آن احكام و مسايل مربوط به حدود و تعزيرات تحقيق شده است.
    در ادامه افزون بر شواهد و مثال‌هاى منقول از مسالك، مثال‌هاى فقهى ديگرى از سوى مؤلف شناسايى شده است. اسباب حد و تعزير در ادامه بررسى گرديده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=10&viewType=html ر.ک: همان، ص10]</ref> و اين‌جا نيز در اسباب تعزير بر صاحب شرائع ايراد وارد شده است.


    == ساختار ==
    در مسائل و فروعات حد به تفصيل از حد زنا <ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=15&viewType=html ر.ک: همان، ص15]</ref>و آنچه در حكم زناست، حد قذف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=225&viewType=html&query=%D9%82%D8%B0%D9%81 ر.ک: همان، ص225]</ref>، حد شرب خمر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=273&viewType=html&query=%D9%82%D8%B0%D9%81 ر.ک: همان، ص273]</ref>، حد سرقت <ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=309&viewType=html&query=%D9%82%D8%B0%D9%81 ر.ک: همان، ص309]</ref>و حد قطع طريق بحث شده و احكام و مسائل آن بررسى شده است. در منابع فقهى و ادله احكام برای هر یک از جنايت‌ها، مجازات‌هاى معينى معرفى شده است. نویسنده ضمن بررسى و توضيح نظريات صاحب شرائع از احاديث و آياتى كه مستند این حدود قرار گرفته‌اند و نحوه دلالت و کیفیت استنباط حكم فقهى از آنها بحث كرده و به مقايسه میان مدلولات ادله فقهى پرداخته است. تكيه اصلى نویسنده بر روايات كتاب وسائل الشيعه است و اعتنايى به دليل عقل و اجماع ندارد.


    در مبحث زنا از موجبات حد زنا، تعريف زنا<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=15&viewType=html&query=%D9%82%D8%B0%D9%81 ر.ک: همان، ص15]</ref>، غير ذى حشفه، شروط حد زنا، نقش علم به حرمت، اختيار، بلوغ، دخول، تمكن، آزادى و ديگر شرايطى كه موجب تحقق حد زنا مى‌شوند و در راستاى طرح این شرايط از مفهوم شبهه، اكراه، دعوى زوجيت، زناى فرد كور بحث شده است و از مبانى فقهى استنباط شده كه دعوى زوجيت موجب سقوط حد است. ادله مختلف ثبوت زنا از اقرار، بينه و شهادت بررسى شده و کیفیت انجام هر كدام از این دلايل تشريح گرديده است.


    شرحى تفصيلى و تعليماتى - استدلالى بر فتاوى، احكام و مسايل محقق حلى در شرائع الاسلام است كه به دليل طبقه بندى مناسب مباحث و توجه به فروعات مبتلى به در زندگى اجتماعى و فردى مورد توجه آيت الله تبريزى قرار گرفته است در هر مبحث در ذيل متن، تعاريف اصطلاحات، ادله فقهى و فروعات بررسى شده و با تكيه بر وسائل الشيعه مستندات هر حكم و نحوه استنباط و استخراج حكم فقهى تبيين شده است.
    اقسام حد زنا و زنا با محارم نسبى و سببى، زنا با محارم رضاعى و ديگر اشكال زنا و نيز حد هر كدام با تحقيق در روايات مربوطه و کیفیت اجراى مجازات‌ها تحليل شده و فروعات متعددى طرح شده است.


    == گزارش محتوا ==
    باب بعدى به لواط<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=177&viewType=html&query=%D9%82%D8%B0%D9%81 ر.ک: همان، ص 177]</ref>، حق و قيادت كه از توابع مبحث زنا هستند به همراه مسائل و ادله فقهى و مجازات خاص هر یک ارائه شده است. شرط مهم ديگر در پذيرش شاهد، طهارت مولد است كه مستندات متعددى از روايات در اهمیت این شرط طرح شده سپس احكام يد و نقش آن در اثبات مالكيت تبيين گرديده است. در مبحث سوم از موجبات حد قذف،<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=225&viewType=html&query=%D9%82%D8%B0%D9%81 ر.ک: همان، ص225]</ref> مصاديق قذف، شرايط قاذف، مقذوف و احكام و مسائل هر كدام از این فروعات و تشريح سنت و سيره پيامبر و ائمه و روايات بحث شده است.


    سب النبى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=257&viewType=html ر.ک: همان، ص257]</ref> و سب ائمه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=259&viewType=html ر.ک: همان، ص259]</ref> و مدعیان نبوت<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=261&viewType=html ر.ک: همان، ص261]</ref> و سحر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=262&viewType=html ر.ک: همان، ص262]</ref> در ذيل مبحث قذف مطرح شده و به عنوان گناهانى كه مجازات معين و مقدر شرعى دارند، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.


    ابتدا تعريف حد و تعزير مورد مناقشه قرار گرفته و اشكالات تعريف محقق حلى بيان شده است. محقق حلى حد را به هر عقوبت تعيين شده و تعزير را به عقوبت‌هاى معين نشده تعريف كرده است كه مؤلف با نقل عبارتى از مسالك، مقدر و معين نبودن تعزيرات را نپذيرفته و با ذكر مثال‌هايى مشخص ساخته كه تقدير در برخى از تعزيرات وجود دارد.
    در باب چهارم ضمن معرفى موجبات شرب خمر و مفهوم مسكر از حد شرب خمر و احكام فقاع و احكام عصير عنبى و نحوه اجرا و انجام حد و مجازات مربوطه بحث شده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=273&viewType=html ر.ک: همان، ص273]</ref>.


    در ادامه افزون بر شواهد و مثال‌هاى منقول از مسالك، مثال‌هاى فقهى ديگرى از سوى مؤلف شناسايى شده است. اسباب حد و تعزير در ادامه بررسى گرديده و اين‌جا نيز در اسباب تعزير بر صاحب شرائع ايراد وارد شده است.
    باب پنجم درباره سرقت و احكام، شرايط و تكرار سرقت مى‌باشد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=309&viewType=html ر.ک: همان، ص309]</ref>.


    در مسايل و فروعات حد به تفصيل از حد زنا و آنچه در حكم زناست، حد قذف، حد شرب خمر، حد سرقت و حد قطع طريق بحث شده و احكام و مسايل آن بررسى شده است. در منابع فقهى و ادله احكام براى هر يك از جنايت‌ها، مجازات‌هاى معينى معرفى شده است. نويسنده ضمن بررسى و توضيح نظريات صاحب شرائع از احاديث و آياتى كه مستند اين حدود قرار گرفته‌اند و نحوه دلالت و كيفيت استنباط حكم فقهى از آنها بحث كرده و به مقايسه ميان مدلولات ادله فقهى پرداخته است. تكيه اصلى نويسنده بر روايات كتاب وسائل الشيعه است و اعتنايى به دليل عقل و اجماع ندارد.
    از فروعات این باب مشخص است كه در روايات و سنت معصومین شرايط سخت‌گیرانه‌اى جهت قطع دست دزد در نظر گرفته شده و توجه به این شرايط مشخص مى‌سازد كه مفهوم سرقت موجب حد، به آسانى قابل تحقق نيست.  


    در مبحث زنا از موجبات حد زنا، تعريف زنا، غير ذى حشفه، شروط حد زنا، نقش علم به حرمت، اختيار، بلوغ، دخول، تمكن، آزادى و ديگر شرايطى كه موجب تحقق حد زنا مى‌شوند و در راستاى طرح اين شرايط از مفهوم شبهه، اكراه، دعوى زوجيت، زناى فرد كور بحث شده است و از مبانى فقهى استنباط شده كه دعوى زوجيت موجب سقوط حد است. ادله مختلف ثبوت زنا از اقرار، بينه و شهادت بررسى شده و كيفيت انجام هر كدام از اين دلايل تشريح گرديده است.
    در باب بعدى از مجازات محارب و کیفیت اجراى آن و تعذيب محارب سخن رفته <ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=380&viewType=html ر.ک: همان، ص380]</ref>و بخش بعدى به تعزيرات اختصاص يافته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=407&viewType=html ر.ک: همان، ص407]</ref> و در سه مبحث از احكام مرتد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=409&viewType=html ر.ک: همان، ص 409]</ref>، احكام وطى بهيمه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=443&viewType=html ر.ک: همان، ص 443]</ref> و استمنا<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=454&viewType=html ر.ک: همان، ص454]</ref> بحث شده و مبحث پایانى به دفاع مشروع<ref>[https://noorlib.ir/book/view/24?pageNumber=457&viewType=html ر.ک: همان، ص457]</ref> اختصاص يافته است.


    اقسام حد زنا و زنا با محارم نسبى و سببى، زنا با محارم رضاعى و ديگر اشكال زنا و نيز حد هر كدام با تحقيق در روايات مربوطه و كيفيت اجراى مجازات‌ها تحليل شده و فروعات متعددى طرح شده است.
    ==پانويس ==
    <references />


    باب بعدى به لواط، حق و قيادت كه از توابع مبحث زنا هستند به همراه مسايل و ادله فقهى و مجازات خاص هر يك ارائه شده است. شرط مهم ديگر در پذيرش شاهد، طهارت مولد است كه مستندات متعددى از روايات در اهميت اين شرط طرح شده سپس احكام يد و نقش آن در اثبات مالكيت تبيين گرديده است. در مبحث سوم از موجبات حد قذف، مصاديق قذف، شرايط قاذف، مقذوف و احكام و مسايل هر كدام از اين فروعات و تشريح سنت و سيره پيامبر و ائمه و روايات بحث شده است.


    سب النبى و سب ائمه و مدعيان نبوت و سحر در ذيل مبحث قذف مطرح شده و به عنوان گناهانى كه مجازات معين و مقدر شرعى دارند، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.
    ==منابع مقاله==
    مقدمه و متن کتاب


    در باب چهارم ضمن معرفى موجبات شرب خمر و مفهوم مسكر از حد شرب خمر و احكام فقاع و احكام عصير عنبى و نحوه اجرا و انجام حد و مجازات مربوطه بحث شده است باب پنجم در باره سرقت و احكام، شرايط و تكرار سرقت مى‌باشد.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
     
    [[تعزیر و گستره آن]]
     
    [[التعزير، احكامه و حدوده]]
     
    [[أنوار الفقاهة: كتاب الحدود و التعزيرات]]
     
    [[فقه الحدود و التعزيرات]]
     
    [[پرسش و پاسخ‌های احکام قضایی بر مبنای قرآنی (قصاص، دیات، حدود، تعزیرات و...)]]


    از فروعات اين باب مشخص است كه در روايات و سنت معصومين شرايط سخت‌گيرانه‌اى جهت قطع دست دزد در نظر گرفته شده و توجه به اين شرايط مشخص مى‌سازد كه مفهوم سرقت موجب حد، به آسانى قابل تحقق نيست. در باب بعدى از مجازات محارب و كيفيت اجراى آن و تعذيب محارب سخن رفته و بخش بعدى به تعزيرات اختصاص يافته و در سه مبحث از احكام مرتد، احكام وطى بهيمه و استمنا بحث شده و مبحث پايانى به دفاع مشروع اختصاص يافته است.




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/327 مطالعه کتاب أسس الحدود و التعزیرات در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:فقه و اصول]]
    [[رده: فقه و اصول]]
    [[رده:مباحث خاص فقه]]
    [[رده:مباحث خاص فقه]]
     
    [[رده:بهمن (1400)]]
     

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۵۷

    أسس الحدود و التعزیرات
    أسس الحدود و التعزيرات
    پدیدآورانتبریزی، جواد (نویسنده)
    عنوان‌های دیگرشرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده
    ناشرمطبعه مهر
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1417 ق
    چاپ1
    موضوعتعزیرات (فقه)

    حدود (فقه)

    حقوق جزا (فقه)

    فقه جعفری - قرن 14
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏‎‏BP‎‏ ‎‏195‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏2‎‏الف‎‏5
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    أسس الحدود و التعزيرات جلد دوم از سلسله دروس خارج آیت‌الله میرزا جواد تبريزى است كه بر مبناى متن شرائع الاسلام سامان يافته و در آن احكام و مسائل مربوط به حدود و تعزيرات تحقيق شده است.

    ساختار

    شرحى تفصيلى و تعليماتى - استدلالى بر فتاوى، احكام و مسائل محقق حلى در شرائع الاسلام است كه به دليل طبقه بندى مناسب مباحث و توجه به فروعات مبتلى به در زندگى اجتماعى و فردى مورد توجه آیت‌الله تبريزى قرار گرفته است. کتاب دارای دو قسمت حدود[۱] و تعزیرات[۲] است، بخش حدود دارای 6 باب و بخش تعزیرات در سه باب تفسیم بندی شده است.در هر مبحث در ذيل متن، تعاريف اصطلاحات، ادله فقهى و فروعات بررسى شده و با تكيه بر وسائل الشيعه مستندات هر حكم و نحوه استنباط و استخراج حكم فقهى تبيين شده است.

    گزارش محتوا

    ابتدا تعريف حد و تعزير مورد مناقشه قرار گرفته و اشكالات تعريف محقق حلى بيان شده است[۳]. محقق حلى حد را به هر عقوبت تعيين شده و تعزير را به عقوبت‌هاى معين نشده تعريف كرده است كه مؤلف با نقل عبارتى از مسالك، مقدر و معين نبودن تعزيرات را نپذيرفته و با ذكر مثال‌هایى مشخص ساخته كه تقدير در برخى از تعزيرات وجود دارد.

    در ادامه افزون بر شواهد و مثال‌هاى منقول از مسالك، مثال‌هاى فقهى ديگرى از سوى مؤلف شناسايى شده است. اسباب حد و تعزير در ادامه بررسى گرديده[۴] و اين‌جا نيز در اسباب تعزير بر صاحب شرائع ايراد وارد شده است.

    در مسائل و فروعات حد به تفصيل از حد زنا [۵]و آنچه در حكم زناست، حد قذف[۶]، حد شرب خمر[۷]، حد سرقت [۸]و حد قطع طريق بحث شده و احكام و مسائل آن بررسى شده است. در منابع فقهى و ادله احكام برای هر یک از جنايت‌ها، مجازات‌هاى معينى معرفى شده است. نویسنده ضمن بررسى و توضيح نظريات صاحب شرائع از احاديث و آياتى كه مستند این حدود قرار گرفته‌اند و نحوه دلالت و کیفیت استنباط حكم فقهى از آنها بحث كرده و به مقايسه میان مدلولات ادله فقهى پرداخته است. تكيه اصلى نویسنده بر روايات كتاب وسائل الشيعه است و اعتنايى به دليل عقل و اجماع ندارد.

    در مبحث زنا از موجبات حد زنا، تعريف زنا[۹]، غير ذى حشفه، شروط حد زنا، نقش علم به حرمت، اختيار، بلوغ، دخول، تمكن، آزادى و ديگر شرايطى كه موجب تحقق حد زنا مى‌شوند و در راستاى طرح این شرايط از مفهوم شبهه، اكراه، دعوى زوجيت، زناى فرد كور بحث شده است و از مبانى فقهى استنباط شده كه دعوى زوجيت موجب سقوط حد است. ادله مختلف ثبوت زنا از اقرار، بينه و شهادت بررسى شده و کیفیت انجام هر كدام از این دلايل تشريح گرديده است.

    اقسام حد زنا و زنا با محارم نسبى و سببى، زنا با محارم رضاعى و ديگر اشكال زنا و نيز حد هر كدام با تحقيق در روايات مربوطه و کیفیت اجراى مجازات‌ها تحليل شده و فروعات متعددى طرح شده است.

    باب بعدى به لواط[۱۰]، حق و قيادت كه از توابع مبحث زنا هستند به همراه مسائل و ادله فقهى و مجازات خاص هر یک ارائه شده است. شرط مهم ديگر در پذيرش شاهد، طهارت مولد است كه مستندات متعددى از روايات در اهمیت این شرط طرح شده سپس احكام يد و نقش آن در اثبات مالكيت تبيين گرديده است. در مبحث سوم از موجبات حد قذف،[۱۱] مصاديق قذف، شرايط قاذف، مقذوف و احكام و مسائل هر كدام از این فروعات و تشريح سنت و سيره پيامبر و ائمه و روايات بحث شده است.

    سب النبى[۱۲] و سب ائمه[۱۳] و مدعیان نبوت[۱۴] و سحر[۱۵] در ذيل مبحث قذف مطرح شده و به عنوان گناهانى كه مجازات معين و مقدر شرعى دارند، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.

    در باب چهارم ضمن معرفى موجبات شرب خمر و مفهوم مسكر از حد شرب خمر و احكام فقاع و احكام عصير عنبى و نحوه اجرا و انجام حد و مجازات مربوطه بحث شده است[۱۶].

    باب پنجم درباره سرقت و احكام، شرايط و تكرار سرقت مى‌باشد[۱۷].

    از فروعات این باب مشخص است كه در روايات و سنت معصومین شرايط سخت‌گیرانه‌اى جهت قطع دست دزد در نظر گرفته شده و توجه به این شرايط مشخص مى‌سازد كه مفهوم سرقت موجب حد، به آسانى قابل تحقق نيست.

    در باب بعدى از مجازات محارب و کیفیت اجراى آن و تعذيب محارب سخن رفته [۱۸]و بخش بعدى به تعزيرات اختصاص يافته[۱۹] و در سه مبحث از احكام مرتد[۲۰]، احكام وطى بهيمه[۲۱] و استمنا[۲۲] بحث شده و مبحث پایانى به دفاع مشروع[۲۳] اختصاص يافته است.

    پانويس


    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب

    وابسته‌ها