محك النظر: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۴ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۱ ژانویهٔ ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - 'چـ' به 'چ'
جز (جایگزینی متن - 'امام محمد غزالی' به 'امام محمد غزالی ')
جز (جایگزینی متن - 'چـ' به 'چ')
 
(۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۳: خط ۳:
| عنوان‌های دیگر = محك النظر
| عنوان‌های دیگر = محك النظر
| تصویر = NUR01872J1.jpg
| تصویر = NUR01872J1.jpg
| پدیدآوران = غزالي، محمد بن محمد(نويسنده)
| پدیدآوران = [[غزالی، محمد بن محمد]](نویسنده)
عجم، رفيق(محقق)  
عجم، رفيق(محقق)  
   
   
خط ۱۷: خط ۱۷:
1.قياس
1.قياس


2.منطق اسلامي
2.منطق اسلامی
| زبان = عربی
| زبان = عربی
| تعداد جلد = 1
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 11732
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 11732
| کد کنگره = ‏BBR‎‏ ‎‏779‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏1373  
| کد کنگره = ‏BBR‎‏ ‎‏779‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏3‎‏ ‎‏1373  
| کد اتوماسیون = BOK01872
| کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE01872AUTOMATIONCODE
| کتابخوان همراه نور =01872
| پس از =  
| پس از =  
| پیش از =  
| پیش از =  
}}
}}
== معرفی اجمالی==
 
'''محك النظر'''، از جمله آثار عربی [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد محمد بن احمد غزالی طوسی]] معروف به [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالی]] (متوفی 505ق) در موضوع علم منطق است. این کتاب با تحقیق و حواشی رفیق العجم منتشر شده است.  
'''محك النظر'''، از جمله آثار عربی [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد محمد بن احمد غزالی طوسی]] معروف به [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالی]] (متوفی 505ق) در موضوع علم منطق است. این کتاب با تحقیق و حواشی رفیق العجم منتشر شده است.
 


== ساختار==
== ساختار==
خط ۳۳: خط ۳۵:


== گزارش محتوا==
== گزارش محتوا==
محقق اثر مقدمه‌اش را در پنج عنوان مطرح کرده است. ابتدا محیط فرهنگی و فکری، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی را در سه بخش بررسی کرده است. در ادامه، از زندگی نویسنده و شخصیت او سخن گفته و در آخرین بخش از مقدمه، کتاب و موضوعات آن را مورد مداقه قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص 61-5</ref>.
محقق اثر مقدمه‌اش را در پنج عنوان مطرح کرده است. ابتدا محیط فرهنگی و فکری، اجتماعی و اقتصادی و سیاسی را در سه بخش بررسی کرده است. در ادامه، از زندگی نویسنده و شخصیت او سخن گفته و در آخرین بخش از مقدمه، کتاب و موضوعات آن را مورد مداقه قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه مصحح، ص 61-5</ref>
وی در مقدمه، ترتیب زمانی آثار غزالی را متذکر شده و جایگاه محك النظر را پس از مقاصد الفلاسفة و معيار العلم، سومین اثر دانسته است <ref>همان، ص 22</ref>. لازم به توضیح است که «معيار العـلم» مهم‌ترین و مبسوط‌ترین اثر منطقی‌ غـزّالی‌ است کـه از شـاهکارهای کتب‌ منطقی‌ و کتابی‌ آمـوزشی و جـامع و ساده و روان‌ و پر از ابتکار و نوآوری است. غزّالی در این کتاب سعی داشته است که‌ علاوه‌ بر مثال‌های مـتداول مـنطقی، مسائل‌ فقهی‌ را به‌‌عنوان‌ مـثال‌ شـاهد آورد و ازایـن‌رو‌ کتاب‌ او در بین دیـگر کـتب منطقی امتیازی خاصّ دارد. این کـتاب بـه تصریح غزالی پس از کتاب تهافت و قبل از ميزان العمل تألیف یافته است و به موازات آن «محك النّظر» را مختصرتر‌ در منطق نوشته است. در ميزان العمل مکرر از معيار العلم نام مـی‌برد و در مـحك النّظر که پیش از‌ معيار‌ العلم به پایان رسیده مکرر‌ به‌ معيار العلم که در دست تألیف دارد، اشاره می‌کند و خصوصاً در آخر محك النّظر به خـواننده چـنین خطاب می‌کند: «من تفصیل این مـطالب را‌ در‌ مـعيار العلم آورده‌ام، اما نسخه‌ معيار‌ العلم را هنوز به کسی ننموده‌ام و به دست کسی نداده‌ام؛ زیراکه هنوز احتیاج به اصلاح و تهذیب دارد. برخی مطالب را باید بدان بیفزایم و برخی دیگر را از آن بـپیرایم. اما‌ مـوانع‌ مرا از آن باز داشته اسـت...» <ref> خوانساری، محمد، ص30-29</ref>.
وی در مقدمه، ترتیب زمانی آثار غزالی را متذکر شده و جایگاه محك النظر را پس از مقاصد الفلاسفة و معيار العلم، سومین اثر دانسته است<ref>همان، ص 22</ref>لازم به توضیح است که «معيار العلم» مهم‌ترین و مبسوط‌ترین اثر منطقی‌ غزّالی‌ است که از شاهکارهای کتب‌ منطقی‌ و کتابی‌ آموزشی و جامع و ساده و روان‌ و پر از ابتکار و نوآوری است. [[غزالی، محمد بن محمد|غزّالی]] در این کتاب سعی داشته است که‌ علاوه‌ بر مثال‌های متداول منطقی، مسائل‌ فقهی‌ را به‌‌عنوان‌ مثال‌ شاهد آورد و ازاین‌رو‌ کتاب‌ او در بین دیگر کتب منطقی امتیازی خاصّ دارد. این کتاب به تصریح غزالی پس از کتاب تهافت و قبل از ميزان العمل تألیف یافته است و به موازات آن «محك النّظر» را مختصرتر‌ در منطق نوشته است. در ميزان العمل مکرر از معيار العلم نام می‌برد و در محك النّظر که پیش از‌ معيار‌ العلم به پایان رسیده مکرر‌ به‌ معيار العلم که در دست تألیف دارد، اشاره می‌کند و خصوصاً در آخر محك النّظر به خواننده چنین خطاب می‌کند: «من تفصیل این مطالب را‌ در‌ معيار العلم آورده‌ام، اما نسخه‌ معيار‌ العلم را هنوز به کسی ننموده‌ام و به دست کسی نداده‌ام؛ زیراکه هنوز احتیاج به اصلاح و تهذیب دارد. برخی مطالب را باید بدان بیفزایم و برخی دیگر را از آن بپیرایم. اما‌ موانع‌ مرا از آن باز داشته است...»<ref>خوانساری، محمد، ص30-29</ref>
در حقیقت غزالی در کتاب معيار العلم، منطق را از مباحث فلسفی جدا و آن را تبدیل به یک علم معیار ممزوج با برخی ویژگی‌‌ها و اصطلاحات فقهی و کلامی نمود. پس از آن کار اختلاط را با کتاب «محك النظر» ادامه داد و به منطق جامه اسلامی کاملی پوشانید؛ به‌گونه‌ای که کار پیوند زدن کامل گردید <ref>مقدمه مصحح، ص24-23</ref>. محقق کتاب، سیر تحول و تغییر اصطلاحات منطقی در سه کتاب مقاصد الفلاسفة، معيار العلم و محك النظر را در ضمن جدولی ارائه کرده است <ref>همان، ص28-26</ref>.
در حقیقت غزالی در کتاب معيار العلم، منطق را از مباحث فلسفی جدا و آن را تبدیل به یک علم معیار ممزوج با برخی ویژگی‌‌ها و اصطلاحات فقهی و کلامی نمود. پس از آن کار اختلاط را با کتاب «محك النظر» ادامه داد و به منطق جامه اسلامی کاملی پوشانید؛ به‌گونه‌ای که کار پیوند زدن کامل گردید<ref>مقدمه مصحح، ص24-23</ref>محقق کتاب، سیر تحول و تغییر اصطلاحات منطقی در سه کتاب مقاصد الفلاسفة، معيار العلم و محك النظر را در ضمن جدولی ارائه کرده است<ref>همان، ص28-26</ref>


== وضعیت کتاب==
== وضعیت کتاب==
مصحح اثر مبنای کار خود را نسخه تصحیح‌شده محمد بدرالدین نعسانی و مصطفی قبانی دمشقی قرار داده است. وی در پاورقی‌های اندک کتاب، آدرس آیات و صحیح مفردات <ref>ر.ک: متن کتاب، ص156، پاورقی 1ref/>> را ذکر کرده است.  
مصحح اثر مبنای کار خود را نسخه تصحیح‌شده محمد بدرالدین نعسانی و مصطفی قبانی دمشقی قرار داده است. وی در پاورقی‌های اندک کتاب، آدرس آیات و صحیح مفردات<ref>ر.ک: متن کتاب، ص156</ref>پاورقی‌ را ذکر کرده است.  
فهارس مصطلحات و محتویات در انتهای کتاب ذکر شده است.  
فهارس مصطلحات و محتویات در انتهای کتاب ذکر شده است.
 


==پانویس ==
==پانویس==
<references />
<references/>


== منابع مقاله==
== منابع مقاله==
#مقدمه و متن کتاب.
#مقدمه و متن کتاب.
#خوانساری، محمد، موقف غزالی در برابر فلسفه و منطق، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: معارف، آذر - اسفند 1363، شماره 3، صفحه 9 تا 32. به آدرس اینترنتی:
#[[:noormags:39578|خوانساری، محمد، موقف غزالی در برابر فلسفه و منطق، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: معارف، آذر - اسفند 1363، شماره 3، صفحه 9 تا 32]].
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/39578


== وابسته‌ها ==
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
خط ۵۹: خط ۶۰:
[[رده:فلاسفه قرن ششم]]
[[رده:فلاسفه قرن ششم]]
[[رده:فيلسوفان قرن ششم، آ-ی]]
[[رده:فيلسوفان قرن ششم، آ-ی]]
[[رده:غزالي، محمد بن محمد، 450-505ق]]
[[رده:غزالی، محمد بن محمد، 450-505ق]]